Valthermond Hervormde kerk nr. 44, Zuiderdiep 333
Kerk: De naamgeving van deze kerk is afgeleid van het perceelnummer dat werd ontgonnen. Deze kerk
ontstond in 1898 door een kerkscheuring. De vrijzinnig hervormden bleven in kerk nr. 11 en de orthodox hervormden bouwden een
nieuwe kerk op nr. 44.
Links: ansichtkaarten na 1960
Foto André van Dijk Veenendaal (05)
Orgel
1902: Bakker & Timmenga bouwen een nieuw orgel voor Kubaard Gereformeerde kerk (01) (02)
Het contract werd
gesloten in maart 1902. (08)
Advertentie van Bakker & Timmenga uit Het Orgel 1900 nr. 19 december
Provinciale Drentsche en Asser courant 09-09-1924
1923: Van
augustus stamt een overeenkomst voor schoonmaak en restauratie van het orgel
door Bakker & Timmenga voor f 2.770,-.
De volgende werkzaamheden worden
uitgevoerd:
- Het orgel wordt geheel uit elkaar genomen en schoongemaakt.
- De frontpijpen worden uitgedeukt en opgepoetst
- Van het binnenpijpwerk
worden bij het open pijpwerk de grootste pijpen opnieuw gemaakt. Het pijpwerk
wordt opgeschoven en van stemkrullen voorzien.
- Klaviatuur wordt
gerestaureerd en krijgt nieuwe stootkussens
- Er wordt een nieuw pedaal met
een nieuw walsbord aangebracht van C - d'
- De windlade wordt uit elkaar
genomen en gerestaureerd
- Het pijpwerk wordt geďntoneerd en gestemd op de
normale toonhoogte
- Nieuwe registers: Een nieuwe Trompet 8' vervangt de oude,
een Viola met 42 pijpen onderste octaaf met de Holpijp vervangt de Quint 3', een
Aeoline vervangt de Gemshoorn 2'. (08)
1958: Vanuit de Hervormde orgelcommissie wordt er een
rapport (gedateerd 28
januari) geschreven door Cor Edskes over het orgel dat toen in deze kerk stond
of in de Hervormde kerk op nr. 88.Uit de
brief is dit niet op te maken.
Het blijkt een omgebouwd kabinte-orgel te zijn,
voorzien van een nieuwe, niet passende, ombouw zonder dak en een
imitatiefront. Het wordt gedateerd aan het einde van de 18e of het begin van de
19e eeuw. De bouwer was niet te achterhalen.
De dispositie is als volgt:
Prestant 8'discant, Bourdon 16'discant, Holpijp 8' bas/discant, Gamba 8' discant,
Quintadeen 8' bas, Octaaf 4' bas/discant, Fluit 4' bas, Octaaf 2' bas/discant
Manuaal C-f''', Pedaal C - c
Het orgel staat op een zeer klein balkon,
waardoor er nauwelijks plaats is voor organist en orgeltrapper. De speeltafel
zit aan de zijkant van het orgel. De orgelkas is van naaldhout. Windvoorzieng
met een magazijnbalg en een scheptbalg. Capaciteit is voldoende, maar door
lekkage van de windlade geen stabiele toon. Het pijpwerkstaat chormatisch op de
kleine sleeplade. Er is door- en bijspraak. De Quintadeen staat op een kegellade
en de membranen krijgen wind uit de sleeplade. De tractuur verloopt via een
waaiervormig wippensysteem, waardoor er geen wellenbord benodigd is. De
mechaniek is op de draaipunten uitgesleten.
Het pedaal is door middel van
touw aan het manuaal aangehangen. Bijna alle registeropschrijften zijn verdwenen.
Het beleg is van culluloid en bij enekele toetsen niet meer aanwezig.
De
quintadeen is van zink. Veel kernsteken. De houten pijpen zijn voor een deel lek.
Het orgel is brandveilig. De verzekeringswaarde (vervangingswaarde) wordt
ingeschat op f 13.500,- Restauratie van het orgel heeft niet zo'n omdat een
vergeljkbaar nieuw orgel evenveel kost. Een nieuw orgel zal ca. f 12.500 kosten.
Er is ook spraken van een offerte van Meek uit Assen. De orgeladviescommissie
zal daar nog over berichten. (06)
1970: J.J. Harkema plaatst het orgel over van Kubaard naar
Valthermond. (04)
Drents Fotoarchief: foto Hervormde kerk nr. 44
Tekening door Jan
Vissering (1933-2017) (07)
Foto uit de verzameling van Marcel Pelt. De foto is gemaakt op 11 maart 1995 en dateert net voor de sloop van het
kerkgebouw.
Van Marcel Pelt kreeg ik verder de volgende informatie: "Op de achterzijde van de foto staat NH kapel Bethel.
De Inventarisatielijst van Nederlandse kerken door Dhr. Sonneveld meldt: vm. NH/GK ; bouwjaar 1898; Bethel, Arbeiderskerk, Zuiderdiep 333; buiten gebruik, sloop 1995.
Op de vrijgekomen plaats werd in 1996 een nieuw gebouw in gebruik genomen. Ook NH/GK, genaamd Hoeksteen".
Foto André van Dijk. Veenendaal (05)
1996: De Hervormde kerk wordt afgebroken en vervangen door de huidige PKN kerk "De Hoeksteen". Het orgel wordt
overgeplaatst. (03)
Bronvermelding:
- E-Mail van Jaap Brouwer d.d. 29-12-2002 18:39
- E-Mail van Alie Kroeke d.d. 28-08-2004
- E-Mail van Marcel Pelt d.d. 26-11-2005
- Boek: NIvO, Het Historische Orgel in Nederland blz.
24-25
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Valthermond,_Zuiderdiep_333_-_Bethel_of_Arbeiderskerk_%281898_-_1995%29
- Archief Lambert Erné, Universiteit Utrecht
- Archief Jaap Brouwer
- Historisch Centrum Leeuwarden 1631 Orgelfabriek Bakker
en Timmenga B.V. te Leeuwarden, 1880-1969