Foto André van Dijk. Veenendaal Reliwiki

Verscholen tussen het groen staat kerk no.11 met de opvallende toren aan het Zuiderdiep 505 in Valthermond. De geschiedenis van Valthermond begint in het jaar 1851. De stad Groningen was in de 17e eeuw begonnen met de aankoop van uitgestrekte veengebieden met de bedoeling deze te laten afgraven. Voor het afvoeren van de turf werd het Stadskanaal gegraven. In Musselkanaal werd een aftakking richting Valthe gemaakt. De eerste turf uit Valthermond werd via dit kanaal afgevoerd.
Steeds meer mensen vestigden zich langs de kanalen en de bekende lintbebouwing ontstond. De eerste school in Valthermond-oost werd geopend en de eerste godsdienstige bijeenkomsten vonden plaats in een particuliere woning of in een bescheiden ruimte. Alleen de RK parochie had in Zandberg een eigen kerk.
In het begin waren de mensen aangewezen op de kerk in Odoorn. Men vond het echter een bezwaar om de kerkdiensten geregeld te bezoeken. De wegen waren 's winters vaak onbegaanbaar en de afstand was groot.

Op 23 november 1874 werd op een vergadering van de markegenoten van de veenmarke in Valthe voor het eerst naar voren gebracht om een eigen Hervormde kerk in de nieuwe veenkolonie "Valthermonde" te stichten.
De tekst luidde toen als volgt: „Wordt voorgesteld bij monde van mr M. v. d. Tuuk, ingelande in de Veenmarke van Valthe, dat ieder ingelande een vrijwillige bijdrage tot de stichting van een Kerkgemeente te Valthermond van drie gulden per bunder, van de gronden gelegen tusschen de scheiding met de Veenmarke van Exloo en de Valtherdijk, zal doen. Verscheidene aanwezigen deden
dadelijk toezeggen, eenigen wenschen hun stem voor te behouden en de R.K. eigenaren ter vergadering aanwezig, wenschen zich hieraan begrijpelijk niet te onderwerpen, omreden ze aan een andere kerk behoorden."
Een "Commissie ter voorziening in de godsdienstige belangen der Hervormden te Valthermond" zette zich daarna in voor het stichten van een kerk aan het Zuiderdiep op "plaats nummer 11", een aanduiding van de in totaal zesennegentig genummerde kavels ontgonnen veengrond langs de Valthermond. De kerk, voor in de Mond gelegen, werd ook wel de voorste kerk genoemd.
In 1883 werd de Ned. Herv. kerk op no. 11 Z.W. Valthermond gebouwd. Een paar jaar later werd er naast de kerk een pastorie gebouwd. In 1898 vond er een afscheiding plaats van een groep rechtzinnige Valthermonders, die zich niet meer kon vinden in de leer van de Hervormde Kerk. Op kavel no.44 bouwden ze een eigen kerk en in 1918 op no. 88 Zuidkant Valthermond een tweede kerk. Vanaf dat moment kreeg kerk no. 11 zijn eigen vrijzinnige identiteit. We gaan door het smeedijzeren hek en lopen om de kerk heen. De zon schijnt in de glas-in-lood ramen. De kerk was eerst voorzien van een simpele dakruiter, maar dankzij een vorstelijke gift van de familie Hadders ter nagedachtenis aan hun vader Hendrik Hadders werd er een toren gebouwd. Een toren die twee keer zo hoog is als de kerk. De spitse toren met de haan is voor de omgeving een baken die hoog boven het geboomte uitsteekt. In 1942 werd de luidklok door de Duitse bezetter geroofd om er wapentuig van te maken. In 1959 kwam er pas een nieuwe luidklok. De klok wordt met de hand geluid.

In de toren hangt een herinneringsbord aan de gebroeders Hadders en in de kerk een bord dat herinnert aan de gebroeders Keveling.
In 1983 werd de kerk gerestaureerd. De houten betimmering geeft een aparte sfeer aan het interieur. De hoge zoldering is wit gehouden. De banken zijn bruin geverfd, de binnenpanelen zijn geler van kleur. De kerk heeft groene, vaste vloerbedekking. In een kastje aan de rechtermuur worden zo'n 60 avondmaalsbekertjes bewaard. Voor de avondmaalsviering doet men een beroep op de kerk van Odoorn. Een paar keer per jaar gaan de gemeenteleden van Odoorn en Valthermond bij elkaar ter kerke.
Naast de preekstoel hangt een bord met de namen van de predikanten die in Valthermond zijn voorgegaan. De kerk heeft geen predikant meer, maar een pastoraal werker. Er staat een doopvont met een tinnen doopschaal. Er worden geen doopdiensten meer gehouden.