Roswinkel Hervormde kerk


Tekening van de oude middeleeuwse kerk uit 1845 in zwart krijt en inkt door Johannes van Ravenswaay Gijsb.zn                                          Huidge kerk (Foto Reliwiki)
Deze kerk werd echter al in 1759 afgebroken toen er een nieuwe kerk werd gebouwd. Het is dus sterk de vraag of deze tekening de werkelijkheid weergeeft of een romantische interpretatie is.
Documenten uit de tijd van de kerkbouw van 1759. (03)

Vanuit het klooster in Ter Apel is vermoedelijk al in 1330 een kerkje gesticht. Aangenomen wordt dat dit klooster ook de bewoners van 'Rosenwinckel' onderrichtte.

Roswinkel is waarschijnlijk in 1216 gesticht op het puntje van een zandrug in het veen dat zich tot Westerwolde uitstrekte. De naam is afkomstig van de oorspronkelijke functie van de grond: Roz-Winckel, hetgeen Paarden-Hoek betekent. In 1599 werd de toren volledig door brand verwoest. Tot 1923 waren de pastoors en later de dominees van Roswinkel tegelijkertijd ook boer. Naast de zorg voor hun menselijke kudde hadden ze ook de zorg over kudden koeien en schapen. De dominee ontving bij zijn komst de zogenaamde "ijzeren koe", een geldbedrag om investeringen te doen op zijn boerderij. Bleef hij maar een korte tijd dan moest hij het bedrag aanzijn opvolger terugbetalen. De kerkelijke gronden werden ook wel verpacht tegen een vergoeding in natura, de zogenaamde "rogge- en eierpacht", als inkomstenbron voor de predikant.

Tot 1989 werd deze traditie gehandhaafd al werd de pacht de laatste jaren in geld betaald aan de kerkvoogdij. Er bestaan documenten uit de zeventiende eeuw waarin een predikant zich beklaagt, dat hij zijn stieren niet kan verweiden omdat de veenweg naar Emmen zo slecht is. Schuin tegenover de kerk ligt de pastorie. Op de plaats van de stallen is nu het verenigingsgebouw gevestigd.

De huidige kerk stamt uit 1759.

Maandelyke uittreksels, of Boekzaal der geleerde ... Deel 89 (July-Dec. 1759) blz. 437


Foto http://www.kerkeninbeeld.nl Stichtingsbord uit 1759 onder het orgelfront.

Op een tekening uit 1845 van J. van Ravenswaay, schilder, tekenaar die een tijd in Drenthe heeft gewoond, blijkt dat er voor de kerk een houten klokkenhuis heeft gestaan, vast gebouwd aan de kerk. De tekening wordt bewaard in de Universiteitsbibliotheek in Leiden. De luidklok van de kerk stamt uit 1362. De klok heeft geen uurwerk. De datum boven de ingang van de toren geeft aan dat de toren in 1853 is gebouwd. Aan de soort steen is te zien dat de toren er later is bijgebouwd. Onder de klok is een zonnewijzer in de muur gemetseld. De kerk is in 1977 gerestaureerd. Het dorp vierde toen het 750-jarig bestaan van Roswinkel. In 1837 en 1852 hebben ook restauraties plaats gevonden. In het interieur van de kerk hangen okergele overgordijnen om het zonlicht te weren. De rondbogige zoldering is in de originele kleur blauw geverfd De eikenhouten preekstoel is uit 1759, sommigen beweren uit 1660 en is eenvoudig van stijl, zonder versiering. De vijf gaten in de vloer van de preekstoel geven aan dat hier vroeger een stoof met een kooltje vuur voor de dominee gestaan heeft om zijn voeten warm te houden. Een schilderij naast de kansel geeft het scheppingsverhaal weer in al zijn facetten. De statenbijbel is heel oud. Het bijzondere eiken offerblok stamt uit ongeveer 1840.

Tijdens een doopdienst komt het doopvont op het offerblok te staan. In de tinnen offerschaal is gegraveerd "Gedenkt. den. Armen, Rosewinkel 1810". De zilveren avondmaalsbeker uit 1645 draagt als inscriptie "Calix Benedictionis Ros'zwinckel", hetgeen betekent "Beker der dankzegging van Roswinkel". Het overige avondmaalsgerei bestaat uit een schotel, kan en beker van tin De staander voor de Paaskaars is gemaakt door Harm Joling, ingezetene van Roswinkel. Het eenvoudige orgel is in circa 1929 gemaakt door de firma A.S.J. Dekker uit Goes. Er staan vier Herenbanken. Aan de mannenkant van de geverfde grenen banken zitten haakjes voor de petten van het manvolk. Een gedenkschild herinnert aan de bouw van de kerk. Een van de kerckmeesters, Jannes Haasken was ette.

Bronnen:
  1. Dr. Regn. Steensma Lang de oude Drentse kerken (1977) ISBN 90 246 4213 2 (Bosch & Keuning - Baarn)
  2. Drentse Courant 2000/2001 Serie kerken in Drenthe
  3. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 6 Stukken betreffende de financiering van de vernieuwing van de kerk; 1757, 1761