W. D. van der KLEIJ (m.m.v. W. H. Zwart)
ARP SCHNITGER EN HET ORGEL IN DE NED. HERV. KERK TE MEPPEL uit een bundel van Victor
Timmer en Gerard Verloop voor de 50ste verjaardag van Gerard Verloop "Abraham zien en
andere artikelen over het orgel".
Wie het standaardwerk van Gustav Fock over Arp Schnitger naslaat, zal onder
Meppel alleen de werkzaamheid van Frans Casper Schnitger tegenkomen (1).
In het oud-archief van Meppel komen echter enige gegevens voor, die er op wijzen, dat ook
Arp Schnitger bij de nieuwbouw van het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Meppel betrokken is
geweest. Het kerkgebouw van de Ned. Herv. gemeente te Meppel dateert uit de tweede helft
van de 15e eeuw. In 1775 werd het gebouw verminkt door het koor naar de Hoofdstraatzijde
af te sluiten met een Neo-Klassisistische gevel (2). Van een orgel is
in deze kerk voor het eerst sprake in 1516. In een stichtingsbrief van een altaar voor de
broederschap van 0. L. Vr. lezen we o.a.: "ther eeren manen allen saterdags ene
vromisse, den men syngen sail myt solempniteg des orgels.." en verder: "... den
organist ende den scolemeister sal men elck gheven een redelick ben..." (3). In 1624 had de kerk een geheel verwoest aanzien en van het orgel zal
toen niet veel over geweest zijn (4). Omstreeks 1664 is er echter weer
sprake van een orgel. Er is dan een rekening met de schoolmeester-organist Willem
Leemkuyl, die als tractement over de laatste drie en een half jaar zal ontvangen de somma
van 266.10,-. Caroli gulden (5). Vermoedelijk is dit orgel tijdens de
Munsterse oorlog (1666-1675) verwoest (6). Op 5 januari 1700 werd in de
kerkelijke gemeente de wens geuit, dat het kerspel weer in het bezit van een orgel zou
komen om het kerkgezang te begeleiden. Men werd het toen echter nog niet eens. Een
commissie zou echter nagaan wat de kosten zouden zijn (7). Pas 8
januari 1712 komt men tot een eenparig besluit om in de kerk te Meppel een orgel te laten
bouwen. Tegelijkertijd wil men dan bij de benoeming van een tweede schoolmeester deze ook
als organist aanstellen (8). Uit een curieuze brief van Schickhart aan
de orgelbouwer Jan Hermens Kamp blijkt, dat een aantal orgelmakers offerte gemaakt heeft
voor de bouw van een nieuw orgel te Meppel:
"Meppel den 17 julij 1712
Monsr.
Nadat Uwe. en verscheidene andere Orgelmakers de goedheid hebben gehad aen Scholtes en Vol
magten van Meppel diverse bestecken en modellen tot een te makene Orgel in hunne Kercke
ter hand te stellen ook de moyte gelieven te nemen van dese Kercke te komen besigtigen, en
soo mondelijk als schriftelijk daarover te berigten; soo is 't dat Scholtes en Volmagten
hen over alle d'overgeleverde bestecken en gegeven consideratien hebbende geinformeerd,
ten laesten sijn overeen gekomen, om alhijr in de Kercke een Orgel na het besteck en model
van Arp Schnitger te laten
maken, met die veranderinge dat het manuael door een dulciaen van 16 voet sal worden
vermeerderd, en de puystertreder, kolen en keersen art: ii, van het besteck tot laste der
besteders gesteld, niet tot laste van Beste(ste)deren, maer ten laste van den aannemer sal
komen, en aldewijl Scholtes en Vol magten voornemens sijn, om dit orgel door den geenen,
welke het selve aldus voor de minste prijs presenteerd te verveerdigen, te doen maken, soo
komen Haer Ed
Waermede in naem van Scholtes en Vol maghten verblijve
Monsr.
UWE
H.Schickhart
1712. Scholtes. "(9).
Uit het vervolg blijkt, dat deze brief gericht was aan
Jan Harmens Kamp te Berlikum een Fries orgelmaker uit die tijd. We weten niet hoe de
orgelmakers, die offerte gemaakt hebben, op de hoogte gebracht zijn van de wens der heren
te Meppel voor de nieuwbouw van een orgel. Er zijn echter een aantal orgelmakers geweest
die bestekken en modellen, dwz. afbeeldingen hebben ingeleverd met zekerheid zijn dit
geweest: Arp Schnitger, Jan Harmens Kamp en Jannes Redeker. In
totaal zijn nog 6 bestekken in het oud-archief te Meppel aanwezig. Helaas zijn de
modellen, die erbij behoorden verdwenen. Verder geeft de brief wel het een en ander te
denken over de mentaliteit van de heren te Meppel. Het doet toch wel vreemd aan, dat er
een orgel gemaakt zal worden "na het besteck en model van Arp Schnitger" door
een andere orgelmaker. Elk gerenommeerd orgelmaker zou dit toch tegen de borst stuiten.
Men is er vooral op uit om voor de minste kosten een orgel te verkrijgen (10).
Het vervolg van de geschiedenis van dit orgel zal leren, dat men te Meppel bedrogen zal
uitkomen, mede toch wel door eigen houding (11).
Het antwoord van Jan Harmens op de brief van Schickhart luidt als volgt:
"Wel:Ed.Scholten en Volmachten van Meppel Saluit.
De brief van Mijnheer d'Scholtes met het besteck heb well ontfangen, en soude daarop wel
hebben geantwoordt, maar sulxs is niet geschiedt om dat ik van huis ben geweest, maar heb
ook deze expresse ontfangen met ene brief met de namen van d'volmachten getekent, waarbij
gerigt en antwoordt op de brief van mijnheer Scholtes versochten, soo ist dat ik 't orgel
na 't toegezonden besteck, en de brief van mijnheer de Scholtes aannemen te maaken, te
wesen met deuren voor negentien hondert en sestigh Carol. gld. ensonder deuren voor
negentien hondert en tien Carol. gld. Edoch hebben uit de brief geen wijdere voorwaarden
vernomen, omtrent de betalinge, en om 't werk enege tijd goedt te houden, hetwelk veel
onderscheidt, in de conditien van aanneminge soudt moeten geven, waar over mijnheer
d'Scholtes, mij glieve te scriven, en souden malkanderen daar over moeten spreken, 'welk
well soud konnen geschieden, aanstaande dingsdagh oft woonsdaghe en morgen op 't
Heerenveen sal komen, maar kan niet langer uit blijven alwaar ik UEd sal tegemoeten en met
mijn model en bestek op dat mogen weten oft dit werk salI maken oft niet. Bevelen UEd. in
den protextie des alderhoogsten enverbl.
UEd. Dienaar.
Belcum den 28 julij 1712
Get. Johannes Harmannus
Orgel maacker
Per ordre (adres)
Wel .Ed.Heer
Mijn Heer: H. Schickhart
Scholtes van Meppel
Mitschader: de Volmachten
tot Meppel " (12).
Jan Harmens gaat op de voorwaarden van de schout te Meppel in maar hij heeft nog enkele
vragen en bij de ontmoeting te Heerenveen brengt hij zijn model en bestek mee (13).
Het zou te ver voeren in het kader van dit artikel om de gehele geschiedenis van dit orgel
met alle stukken hier te geven. Het bestek, dat Jan Redeker
voor Meppel instuurt is als volgt:
"Opstellinge van een Nieuw Orgel.
Ten eersten zal een Nieuw Orgel worden gemaeckt, ... van twee handt Clavieren met lange
octaven van groet C, Cis9 D9 Dis tot c"' in alles 49 clavis van
Letterhout de platen en semitonen elpenbeen platen, tot dit werk behooren twie sleep windt
laden met registratuir en abstrctuyr, alle veeren angehang en stem Krucken van de
snarwarken van Messing draedt. Nota dient geledt te worden, dat sleepwindt laden wel
gemaekt, Lange Lieve Jaren konnen leggen dat geen hooft reparatien van nooden zij1 daerin
teegendeel an de sprinckladen geduyrig is te kleuteren, en voor jong en oneervaren
organist veel ongemak en verleegenheydt veroorsaekt, altoos waerschouw een jeder voor
sprinkladen.
Sullen op de Manuaelslade staen dese navolgende stemmen.
1. Praestant 8 voet van klaer tin in groot C. Cis~ D, Dis etc. soo veel in 't gesicht te
staan koomen, voorts alle ander pijpen van goedt metael, dient te letten dat het pijpwerk
van Loodt gemaekt $00 duyrabel niet is dan van metael, want het Loot vol salpeter is, en
sig selven consuimieert gelijk de ervarentheyd heeft geleert, en is ook bij het tin en
meerder suyverheyd van geluyd, en het ander pijpwerk van metael veel vaster en steeviger
om te hanteren.
2. Quintadeen 8voedt, welk stem seer bequaem is om bij voxhumana te gebruyken etc.
3. Spits Floit 8 voet
4. Octave 4 voet.
5. Quintadeen 3 voet.
6. Sexquialtera 2 stark.
7. Mixtuir 4,5,6 stark.
8. Cimbal 3 stark.
9. Trompet 8 voet.
10. Voxhumana8 voet.
Ten twieden komen op de Ruptifs lade te staan dese navolgende stemmen.
1. Praestant 4 voedt van klaer tin, soo veel int gesicht te staen koomen Groot C9 Cis,
D, Dis, E, F, Fis tot c"'.
2. Gedackt 8 voedt.
3. Floit 4 voedt.
4. Supra Octaef 2 voet.
5. Wal Fluyt 2 voet.
6. Quint 1 1/2 voet.
7. Scharp 4 voet.
8. Dulciaen 8 voet.
Ten derden, behoorde te minsten bij dit werk een pedaal waer in noch eenige fondamenteele
stemmen komen die het gesang vervullen, vooreerst een sleepwindlade, met lange octaven
groot C, Cis, D, Dis, 5, F, tot d' die groot en ruym genoegh is daer navolgenden stemmen
op koomen te staen.
1. Prestant 8 voedt.
2. Bourdon 16 voedt.
3. Basuyn 16 voedt.
4. Cornet 4 voet.
Vervolgen dit pedal met een Coppel ing te maken dat men met het ant Rugpositiff kan an en
afkoppelen met een Register, soo soude konde het een schoon pedael geeven waer op jeedts
door een Braeff organist gedaen worden.
Ten vierde behooren tot dit werk Ses blaes Balgen ieder van 8 voet lang en 4 1/2 voet
breedt, welke puysters bequamer sijn, en dienstiger voor dit werk, als puysters van 11
voet lang en 5 voet breedt, deese sijn te smal na de langte, en na de swaerte vervolgens
hobbelaers, die een geduyrige stotinge in accoord maeken ook sijn ses puysters beter, of
een of meer reddeloos wierden, Soo ras geen verleegentheydt geeft. Verder moet tot dit
werk tot jeder hand, en pedal clavier, een speer ventiel en een Tremulant, dienstig om bij
de voxhumana te gebruyken gemaekt worden. Wanneer de orgelmaker dit orgel hyr vooren
beschreeven alles in allen deelen eerjijk als een braef orgelmaker (en niet bedriegelijk
gelijk daer veel onder schuylt, gelijk de ondervindinge sulks wel heeft geleert)
volveerdigt wil koomen te kosten de somma (geen prijs genoemd).
Bijgeschreven op de achterkant van dit bestek:
Jannus Radeker
na 't model van Snitger
2300." (14).
In het oud-archief van Meppel zijn dan nog 2 bestekken in dezelfde trant reflecterende op
't model van no 2 en no 3. Het eerste met 29 stemmen verdeeld over 2 klavieren en vrij
pedaal en het tweede met 25 stemmen eveneens over 2 klavieren en vrij pedaal verdeeld.
Beide ook kennelijk uit de Schnitger-werkplaats. (Zie bijlage 1 en
bijlage 2 ).
Verder zijn er nog twee van de hand van Jan Harmens. Het eerste bestek van 17 stemmen
verdeeld over 2 klavieren en aangehangen pedaal, terwijl de lade van het manuaal een
springlade is. Het tweede bestek heeft ook 17 stemmen met dezelfde verdeling. (15).
Tenslotte is er dan de volledig uitgeschreven (in duplo) aanwezige opdracht voor Jan
Harmens. Dit bestek is kennelijk een compromis tussen hetgeen Schnitger en Redeker
voorstelden en wat Jan Harmens had ingebracht. Dit bestek volgt hier nog voor de
volledigheid.
"Besteck van een Orgel om te maken in de kerke tot Meppel door Scholtes en vol
maghten aan Mr. Jannes Harmannus woonaghtig tot Bel kum.
1.
Eerstelijk sal d'orgelmaker de strocktur met het gesneden werck maken, volgens d'afteikeninge hem ter hande gesteld en met vignet van d'ondergeschrevene Scholtes gemerct: van goed wagenschot mit die veranderinge dat de annemer in plaets van 't snijwerck aen wedersijden van 't manuael en 't ruggepositiujf sal maken voor het geheele werck bequaeme deuren van goed wagenschot.
2.
In 't Manuaal sullen gemaekt worden goede sprinck laden
met opklossen soodanigh dat men de sprinckklossen kan uijtrecken sonder bewegingen van
alle pijpen en voorts met registratur abstractur en windleidingen soo als behoord,
sullende in dit Manuael testaen komen navolgende stemmen
1. Praestant 8 voet 47 pijpen
2. Holpijp 8 voet 47 pijpen
3. Octav 4 voet 47 pijpen
4. Floit 4 voet 47 pijpen
5. Quintadena 16 voet 47 pijpen
6. Nassat 3 voet 47 pijpen
7. Super Octave 2 voet 47 pijpen
8. Rusch pijpe 2 starck 94 pijpen
9. Mixtuir 4,5,6 starck 235 pijpen
10. Cimbel 3 starck 141 pijpen
11. Trompet 8 voet 47 pijpen
12. Vox Humana 8 voet 47 pijpen
13. Sal. De annemer nog in dit manuael en op gevoeglijckste order stellen een
Dulciaen 16 voet 47 pijpen
Totaal 940 pijpen
3.
In 't ruckpositijff een sleepwindlade met Registractur,
abstractur en windleidingen daar op komen volgende stemmen
1. Praestant 4 voet 47 pijpen
2. Gedact 8 voet 47 pijpen
3. Floit dues 4 voet 47 pijpen
4. Gedact quint 3 voet 47 pijpen
5. Octav 2 voet 47 pijpen
6. Walt floit 2 voet 47 pijpen
7. Sexquialter 2 starck 94 pijpen
8. Sieflet 1 1/2 voet 47 pijpen
9. Scharp 4 starck 188 pijpen
10. Dulcian 8 voet 47 pijpen
Somma 23 stemmen daar in komen 1598 pijpen.
4.
Alle aengehangene Messing en messing drath beneffens messinge veeren en stemkrucken.
5.
Tot werck moet vyr puysters jeder acht voet langh en vyr voet breet nevens de Canalen en windrohren alle van wagenschot.
6.7.
Moeten sijn twee Clavieren van C, D, E, F, Fis, G, Gis,
A, Ais, B tot c''' alles 47 claves tot jeder claveer een speerventiel.
Een pedael claveer van C tot d' tot samen 25 claves, dat pedael wordt ant manuael claveer
gekoppelt.
8.
Moeten vor gedachte stemmen mit allen pijpen egael gestemmet en geintoneret worden daertoe een tremulant.
9.
De pijpen sullen gemakt worden van goed lood, welgeslagen en van behoorlijcke dickte en de prestanten sullen netjes verfoelyet en vertint worden.
10.
(dit artikel is niet opgegeven, vdKl.).
11.
De bestederen sullen laeten maken het Fundament met den
solder Trappen en het puysterhuys en den annemer vorts al het onderwerck tot sijne laste
hebben in voegen dat het werck geheel en al op sijne kosten buyten eenige last van
bestederen sal verveerdigen en in de kercke alhyer gansch veerdigh leveren en stellen. Op
welcke voorsc. conditien Scholtes en Volmaghten van Meppel dusdanigh orgel omop het
allerspoendighste sonder tijt versuim verveerdigt te worden aanbestedet aan Mr. Jannes
Hermannus van Belkum dir hetselve door ondertekeninge deses alsoo betuygd aen te nemen
voor de somme sestijn Hondert Car: guldens ad twintig stuyvers het stucke te betalen op
drie termijnen het eerste wanneer het orgel tot Meppel sal gebracht hebben, het tweede
wanneer het werck door bequaeme luyden bij bestederen daer toe t'ontbieden, als wesen
opgenomen en voor goed gekeurt en het derde termijn een jaer daerna, namentlijck van de
tijt af dat dit werck sal wesen opgenomen en goed gekeurt. Voorts verbind sigh
d'ondergescr. Orgelmaker dit orgel vijf jaaren goed t'onderhouden mits dat wanneer te
Meppel sal wesen om het Orgel te Herstellen dat alsdan met behoorlijcke nooddruft werden
versorgd en voor reiskosten uyt en t'huys sal genieten een ducaat tot Vuft Car: guldens
Des 't oirconde sijn hyer van twee alleensluydend contracten gemaakt bij B~stederen en
annemer getekend en elk eene genoten actum Meppel den 3 November
AO 1712.
getekend: Johannes Harmannus
H.Schickhart
1712 Scholtes
Hendrick Wijntjes
Hendrick Willems Backer."
Voorzien van een lakzegel (16).
Achter op het contract (het exemplaar zonder lakzegel) staat:
betalinge
1713 | Den 13 October | f. 606.-. |
1714 | Den 15 mart | f. 50.-. |
Den 6 Octob | f. 100.-. |
|
1715 | Den 30 Maij | f. 244.-. |
f. 1000.-. |
||
Den 7 october | f. 125.-. |
|
f. 1125.-. |
||
rest | f. 475.-. |
|
f. 1600.-. |
Opm: volgens een kladstaatje in het archief, mv. no 235,
is een andere betalingsvolgorde aangehouden en ontving Jan Harmens f. 1385.-.-.
Jan Harmens heeft zich echter niet aan dit bestek gehouden. Als in 1716 de Kampense
organist N.Berff het orgel komt keuren blijkt er nog al wat aan het orgel te mankeren en
de dispositie wijkt af, zozeer zelfs dat er een derde klavier gemaakt is met 5 registers
in de vorm van een borstwerk. Hierna volgt een lijdensweg voor Jan Harmens, die door
ziekte gekweld toch moet zorgen, dat het orgel in de juiste staat wordt gebracht. De
affaire sleept zich voort tot 8 januari 1721, op welke datum Jan Harmens komt te
overlijden (17).
In 1721 krijgt Frans Caspar Schnitger opdracht om het orgel in orde te brengen. Na keuring
door de Groningse organist Petrus Havingha, blijkt het een goed instrument te zijn en
blijft het orgel in deze staat tot 100 jaar later een grote revisie nodig is (18).
NOTEN:
Manuaal | rugwerk | Borstwerk | Pedaal | Laen | klavier | blaasb | pijpen | Prijs | |
1 | 10 st. | 7 st. | - | Aangeh. | Spr/sl | 45/23 | 3. 8x5v | 1379 | 1500 |
2 | 11 st. | 4 st. | - | Aangeh. | Spr/sl | 45/23 | 3. 8x4.5v | 1115 | - |
3 | 10 st. | 8 st. | - | 4 st. | Sleep | 49/27 | 6. 8x4.5v | - | 2 300 |
4 | 12 st. | - | 9 st. | 8 st. | Sleep | 47/25 | 6. 8x4 | 2104 | - |
5 | 12 st. | - | 6 st. | 7 st. | Sleep | 47/25 | 4. 7x3.5v | - | - |
6 | 13 st. | 10 st. | - | Aangeh. | Spr/sl | 47/25 | 4. 8x4v | 1598 | 1600 |
7 | 12 st. | 10 st. | 5 st. | Aangeh. | Spr/sl | 47/25 | 4. 8x4v | 1786 | 1600 |
8 | 12 st. | 10 st. | 5 st. | Aangeh. | sleep | 47/25 | 4. 8x4v | 1786 | 2250 |
17. RA. Assen, Oud-Archief
Meppel, mv. nr. 313 XXX, Kerkrek. 1716. "1 April an een organist van Campen
die het orgel alhier heeft gevisiteert betaald vier ducatons 12.12.-.". Zie ook
Kamper Orgels (idem als aant. 10), p. 30 noot 17; keuringsrapport N. Berff in Inv.
nr. 235.
18. F. C. Schnitger was van 1719 tot 1721 werkzaam te Zwolle, waar hij
het grote nieuwe orgel in de St.Michaelskerk bouwde. Fock, a.w., p. 249 - 253. Petrus
Havingha was organist van de Martinikerk te Groningen en een bewonderaar van Arp Schnitger
en zijn school.
19. RA. Assen, Oud-Archief,
Inv. nr. 235 nr. 24. De kosten bedroegen 650,-.-. Hierna kwam het onderhoud aan hem voor
10.-.-. per jaar, volgens het kerckenboek van Meppel, mv. nr. S-87, notulen 26 januari
1723.
Bijlage 1.
R A.Meppel, Oud-Archief Meppel, mv. no 358b (genoemd no 4)
ontwerp van een besteck tot een orgel in de Meppeler Kercke, reflecterende op't model van
No 2.
1. Eerstelijk een gans nieuw stractuir off kaste van fatcoen soo als de laest gesonden
afbeeltsel vertoond van suyver en droog wagenschot, 't gesneden werck in allen deelen op
't beste gemaeckt.
2. Ten tweden soo koomt' er binnen een nieuwe windlade van goed wagenschot, op deze
windlade komen volgende stemmen van oijowerk te staan.
Manuael
voet pijpen
1. Prestant 8 47 in 't gesigte
2. Quintadena 16 47
3. Holpijp 8 47
4. Octava 4 47
5. Spitstloit 4 47
6. Nasset 3 47
7. Octave 2 47
8. Rouspijp 2 stark 94
9. Mixtur 4,5,6 stark 350
10. Cimbel 3 stark 141
11. Trompet 8 voet 47
12. Vox Humana 8 voet 47
12 stemmen som: 1008 pijpen
Borstwerk
3. Ten derden evenselfs een gans nieuwe windlade soo als booven geseght is daer ôp komen
volgende stemmen.
voet pijpen
1. Prestant 4 47
2. Quintadena 8 47 ) Dese twee van
3. Floite dous 8 47 ) houten pijpen
4. Blokfloit 4 47
5. Octava 2 47
6. Walt floite 2 47
7. Sexquialter 2 stark 94
8. Scharp 4, 5, 6 stark 350
9. Dulcian 8 47
9 stemmen somma: 773 pijpen
Pedael.
4. Soo sich an beide sijden van het werk in 't gesigt vertoond koomt an Elk sijde een
apart windlade daer op komen volgende stemmen.
voet pijpen
1. Prestant 16 25 Groot Fis in ' gesigt
2. Octava 8 25
3. Octava 4 25
4. Naghthorn 2 25
5. Mixtur 5, 6, 7 stark 148
6. Basuin (16) 25
7. Trompet (8) 25
8. Cornet (8) 25
8 stemmen som: 323 pijpen
in allen 29 stemmen
Het in 't gesighte staande pijpwerck van claer Engels tin.
Het binnen pijpwerck van een gemengde specie als 1000 Loot, 300 tin. De clavieren van 't
Manuael en Borstwerk sullen gaan van C, D, E, F, Fis, G, Gis, A tot in 3 gestreken c''' en
sullen gemaakt worden van palmhout en de semitonia van swart Ebbenhout seer net, en dat
men 't Borstwerk an 't Manuael kan koppelen om beide gelijk te konnen spelen.
De Clavieren van 't pedael sullen gaan C, D, E, F, Fis tot in e'e'n gestreken d' in alles
25 claves.
Bij bovengenoemde werk sullen sijn 6 puysters 8 voet lang en 4 voet breet. Nog een
tremulant door 't gehele werk, als mede een speerventiel tot elk clavier.
De puysters en Canalen moeten van droog en goed eiken sijn.
De veeren en anhangers van Messingdraet in de absiractur daar bij moeten de laden en
puysters soo gereguleert wesen dat alle stemmen off 't volle werck soo wel konden
gebruyckt werden als 1 off 2 stemmen en niet naar den asem snappen.
In somma alles wat tot een Orgel na deesen afbeeltsel behoord sullen d'Orgelmakers
verschaffen, soo dat na de verveerdinge van verstandige en onpartijdige organisten voor
goet gekeurd sal worden. Daer tegens sullen de besteders laten maken op hunne kosten het
fundament en bodem daer 't orgel op komt te staan, benffens de kasten daar de puysters in
komen te leggen en 't borstweer voor de orgel, ook eenen tot Meppel te vrijen handlanger
geduyrende het arbeid aldaer en keers, vuyr soo als d'annemers in 't arbeiden te passe sal
komen. Nog sullen besteders een schip leveren om 't orgel van Groningen na Meppel te
voeren, Edoch op pericul van d'orgelmakers soo de schipper binnen door vaart.
Bijlage 2.
idem. (genoemd nr. 5)
Een bestek van Een nieuw Orgel na 't Model No 3.
Manauel. voet
1. Prestant 8 Het groot Fis in 't gesigt
2. Quintadena 16
3. Holpijpe 8
4. Octava 4
5. Spitsfloit 4
6. Nassat 3
7. Octava 2
8. Rouspijp 2 stark
9 Mixtur 4,5,6 stark
10. Cimbel 3 stark
11. Trompet 8 voet
12. Vo Humana 8 voet
Tot dese stemmen koomt en gansche nieuwe windlade soo als in 't besteck nro 2
gemelt is.
Borstwerk
Voet
1. Floitdoux 8
2. Bloktloite 4
3. Octava 2
4. Quinta 1 1/2 voet
5. Scharp 4 stark
6. Dulciaen 8 voet
Beneffens een nieuwe windlade dog komen volgens 't afbeeltsel in dezen geen pijpen in 't
gesight
Pedael.
1. Prestant 8 voet groot C in 't gesigt.
2. bourdon 16 voet
3. Octave 4
4. Naghthorn 2
5. Mixtur 5, 6, 7 stark
6. Basuin 16 voet
7. Trompet 8 voet
Tot desen komen 2 windladen.
Also dat in allen yn 't gansche werk komen 26 stemmen, neffens 2 clavie-ren met een
coppeling en een voet Clavier voor 't pedael.
Hier in 4 puysters lang 7 voet en breet 3 1/2 voet dit alles in goeden manieren, gelijk in
't besteck Nro 2 gemelt is en na aanpart genoemd.