Gees Gereformeerde kerk

Kerk

Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 25 juli 2022
 - J.S. Bach (1685-1750): Fuga in G BWV 576 Registratie: Prestant 8',  Gedekt 8,  Octaaf 4',  Octaaf 2'
 - Abt Georg Jos Vogler (1749-1814): Con-Moto Registratie: Prestant 8',  Gedekt 8'
 - Karl Heinrich Zöllner (179201836): Andante Registratie : Gedekt 8', Fluit 4'
 - Anoniem: Adagio Registratie: Gedekt 8'


1854: De gereformeerde kerk van Gees werd gesticht in 1854. De eerste kerk is nu de schuur van een boerderij.

1913/1914: Bouw van een nieuwe kerk.
22 juli 1913 Kasboek 'Uitgegeven voor de eerste steenlegging der nieuwe kerk f 10,00'.
10 april 1914 Kasboek: 'Ds. Tuin bij de ingebruikneming nieuwe kerk f 10,00'. (06)

Provinciale Drentsche en Asser courant 19-05-1913, 14-04-1014

1932: Bij orgelhandel Ganzevoort te Zwolle wordt in de kerkenraadsvergadering van 19 december besloten om voor f 270,- een harmonium te kopen. Het harmonium komt eerst twee maanden op proef. De garantieperiode is vijf jaar. (11)
Het wordt op eerste kerstdag in gebruik genomen en bespeeld door dhr. W. Jonker uit Coevorden. Als organist wordt Hendrik Kremers aangesteld. Om zich verder te bekwamen als organist mocht hij op kosten van de kerkenraad een jaar les nemen bij organist van der Linde in Erm. (02)
Kasboek: 1932 30 december Betaald voor een kistje sigaren als geschenk aan de organist Jonker f 2,75 (08)

De standaard 30-12-1932, 20-01-1933, Christelijk dagblad voor Nederland De Amsterdammer 30-12-1932, Nieuwe Utrechtsche courant 31-12-1932


Provinciale Drentsche en Asser courant 12-01-1933, Emmer courant 10-01-1933

Voor 1933: Aangenomen moet worden dat van 1852 - 1932 de voorzanger de toon aangaf. In "Jeugdherinneringen van een oud gemeentelid" (mevr. G. Post-Wolting) lezen we dat omstreeks 1916 Roelf Katerberg voorzanger en voorlezer was. Van ds. Cremer (1924-1927) is bekend dat hij genoot van de gemeentezang. Daartoe geëigende psalmen werden wel meerstemmig gezongen. Ook beurtzang en reizang kwam voor. In de oude kerk ging dat heel goed. Vrouwen en mannen zaten van elkaar gescheiden door het middenpad. Een lied als Ps. 136 zal wel vaak bij beurtzang gezongen zijn. In de periode van ds. ten Hove (1932-1946) kwam het eerste muziekinstrument.  (02)


Emmer Courant 08-04-1941


1941: 19 maart aankoop orgel

1941: In de kerkenraadsvergadering van 26 februari wordt besloten organist H. Kremers een jaarlijkse vergoeding van f 12,50 te geven.
Op 19 maart komt aan de orde dat orgelmaker Ruif uit Dedemsvaart een gebruikt orgel te koop aanbiedt. De organist en drie andere personen hebben het orgel al geïnspecteerd. De prijs van f 950,- viel niet tegen. De gebr. Elders wordt verzocht te berekenen wat de plaatsing in de kerk zou kosten. Op de gemeentevergadering van 2 april kan dan een beslissing worden genomen. Ruif wil het huidige orgel voor f 140,- overnemen.
Op 2 april is er een kerkenraadsvergadering met de manlidmaten in het jeugdgebouw. Het huidige orgel is voor de begeleiding van de zang eigenlijk ongeschikt. Voor de f 950,- wordt het orgel ook bedrijfsklaar opgeleverd met tien jaar garantie. Door de plaatsing van het orgel gaan enkele zitplaatsen verloren. Aankoop van een nieuw orgel zou te duur worden. De aankoop wordt met bijna algemene stemmen aanvaard. Daarna wordt overlegd over de financiering.
Er gaat een intekenlijst rond met een opbrengst van f 2.491,-
Op 17 april wordt gemeld dat het orgel in de week voor Pinksteren zal worden geplaatst. Dan zal ook het restant van de koopsom worden betaald.
In de vergadering van 16 januari 1942 wordt gevraagd of het verzekerde bedrag niet moet worde verhoogd vanwege het nieuwe orgel. Er wordt besloten het bedrag aan te laten passen (12) (02)
Kwitantie van de aanschaf van het orgel (02)

1942-1944: Op 21 september komt een vragenlijst van de gereformeerde Organisten Vereniging aan de orde. De vragenlijst gaat over de scholing van organisten. Als de organisten behoefte hebben aan scholing zou een vergoeding overwogen kunnen worden. (13)
Op 1 oktober vraagt ds. ten Hove of Reil kan langskomen om het orgel te stemmen.
Op 12 december schrijft Reil aan ten Hove dat hij met de beperkt middelen die hij ter plekke beschikbaar had, gedaan heeft wat hij kon, maar het orgel is dermate slecht dat repareren eigenlijk niet de moeite waard is. (05)
Kasboek 1918-1954 (07)
1941 12 april orgel gedeeltelijk betaald f 600,-
1941 19 juni orgel restant betaald f 210,-
1941 13 september rekening Ruiff Dedemsvaart f 34,70
1941 30 december telefoon Ruiff f 0,30
1942 15 december Fa. J. Reil Heerde orgelstemmen f 13,50
1943 22 december Fa. J. Reil Heerde Kerkorgels reparatie orgel f 18,50

1943: Op 13 januari komt de vergoeding voor de organisten aan de orde. Er wordt geen besluit genomen. (13)
Op 3 juni schrijft men aan Reil dat enkele registers niet werken. Vermoedelijk zijn de 'trekstangen' gebroken. (05)

1944: Op 17 juli gaat een briefkaart naar Reil dat het orgel eigenlijk niet meer bespeelbaar is. Kan Reil zo snel mogelijk langs komen? (05)

1947: Op de vergadering van 8 oktober wordt een orgelcommissie opgericht vanwege de slechte staat van het orgel.
Op 11 november 'Ook de orgelcommissie deed enkele mededelingen'. (13)
Het orgel is in zo'n desolate toestand dat tot sloop werd besloten. De motor wordt voor f 150,- verkocht aan de Hervormde kerk in Oosterhesselen, voor plaatsing in het orgel van de kerk aldaar. (02)
Kasboek 1918-1954 (07)
1945 31 oktober vergoeding organist f 12,50
1946 januari J.H. Beekamp Hoogeveen stemmen orgel f 10,-
1946 20 februari Beloning organist Kremers vergoeding orgel? huwelijk f 32,50
1946 23 augustus J. Reil Heerde stemmen orgel f 13,50
1947 12 november Repartiekosten orgel Joh Meek Assen f 25,-

1948: Op 3 februari wordt gemeld dat H. Kremers G. Wolting vervangt in de orgelcommissie.
Op 6 april doet de orgelcommissie verslag van haar werkzaamheden. De kosten van een nieuw orgel blijken erg hoog te zijn. De commissie zet haar werkzaamheden voort.
In de vergadering van 4 oktober wordt in artikel 9 het aangekochte orgel besproken. Voor de financiering zijn intekenlijst gemaakt. H. Kremers wordt benoemd als tweede organist. (13)
Orgelmaker Rinkema uit Woldendorp plaatst een in 1932 door A.S.J. Dekker voor de Hervormde Evangelisatie te Coevorden gebouwd pneumatisch orgel. De Hervormde Evangelisatie was samengegaan met de Grote Kerk in Coevorden en de kerk is gesloten. Het orgel wordt aangeschaft voor f 4.300,-. De bijkomende kosten bedroegen f 1.030,-, waarvan f 735,- voor de verplaatsing. Adviseur bij de aankoop was de organist van de Gereformeerde kerk van Sleen dhr. J. van der Linde te Erm. Aan hem werd een provisie betaald van f 150,-. Willem Hendrik Zwart krijgt voor een controle f 10,- betaald. Het orgel wordt deels gefinancierd vanuit een intekenlijst. Ongeveer 89 gemeenteleden tekenden samen voor f 2.491,-. Tijdens de ingebruikname wordt het orgel bespeeld door adviseur J. van der Linde uit Erm. (02)


Kerknieuws; weekblad voor objectieve berichtgeving van alle protestantse kerkformaties in Nederland, jaargang 6, 1948-1949, no 290, 20-11-1948

1949: Op 9 januari komt aan de orde of kerkgebouw en orgel mogen worden gebruikt voor het geven van een orgelconcert. Hier is geen bezwaar tegen. (13)

Kasboek 1918-1954 (07)
1948 31 januari Organisten vergoeding over 1947 f 12,50
1948 19 oktober betaald gedeelte orgel Coevorden per bank f 2500,-
1948 15 november Betaald rest orgel per Bank f 1800
1948 29 november Zwart Coevorden orgelcontrole f 10,-
1948 30 december Organisten f 12,50 + 5 bruiloften à f 2,50 f 25,-
1949 10 januari Nota L. Rinkema orgelbouwers Aduard per bank f 675,-
1949 29 december v/d Linde Erm orgel provisie f 150,-
1949 31 december beloning organist + 4x bruiloft f 22,50
1949 31 december belooning organist H. Kremers f 12,50
1950 27 december naam onlees baar f 12,50 + 3x trouwerij f2-,-
1951 23 augustus A. Jongbloed orgelboek f 5,60
1951 organist f 25,- + 2 bruiloften à 2,50 f 30,-
1952 4 februari L. Rinkema onderhoud orgel f 40,-
1952 30 december vergoeding organisten f 25 + 4 bruiloften f 35
1952 30 december vergoeding muziek aanschaffen f 25,-
1952 31 december Nota J. Hiekers muziekkastje organisten f 35,55
1953 7 maart Nota Rinkema onderhoud orgel f 20,-
1953 4 december Nota L. Rinkema orgelbouwer f 225,-
1953 31 december organisten f 25,- + 1 bruilof f 2,50 f 27,50
1954 30 december organisten f 25,-

1959: Op 7 december meldt de preases dat het orgel is gerepareerd en gestemd. Er komt nog een rapport over de staat van het orgel. (14)

1960: In januari wordt de vraag van de organisten of de kachel al niet op zaterdagavond langzaam kan worden aangezet om de kerk te verwarmen. Er wordt besloten de koster opdracht te geven om dit een maand lang uit te proberen.
Op 10 februari meldt organist Kremer dat het orgel na een stembeurt nog steeds geen 100% is. De kerkenraad verwacht nog een rapport.
Op 7 april wordt besloten dat het orgel voor de komst van de nieuwe predikant hersteld moet worden. (14)
Op 11 juli schrijft orgelmaker L. Rinkema uit Woldendorp een rapport. Op 11 juli 1960 schrijft orgelmaker Rinkema een rapport over de toestand van het orgel. De laatste tijd treden er veel storingen met doorklinkende pijpen. De organisten zetten de pijp dan naast het pijpgat. Bij mijn bezoek betrof dat 9 pijpen. Na het terugzetten bleken 5 pijpen heel zacht door te spreken. Bij de rest geen probleem. Het orgel is een pneumatisch kegelladen-orgel. Het probleem van het orgel zit in deze kegels. Sommige kegels sluiten niet goed af. De kegels moeten vervangen worden en zo gemonteerd dat ze niet meer kunnen draaien. De boringen zullen ingebrand moeten worden zodat de kegel beter sluit. Het vernieuwen van de kegels kost f 1.1.25,-. Inbegrepen is bestrijding van houtworm, op veren zetten van de windmachine, afdichten van het windkanaal. De kwaliteit van het pijpwerk is slecht. De pijpwanden zijn te dun, waardoor ze slecht gestemd kunnen worden. Rinkema verbaasd zich over het gunstige oordeel dat Willem Hendrik Zwart bij de aanschaf van het orgel had. Eigenlijk zou al het pijpwerk vervangen moeten worden. Dit vergt een investering van tussen de f 6.000,- en f 6.500,-. Het advies van Rinkema werd niet opgevolgd.
Rinkema zegt daarover in een brief van 8 augustus dat hij zich het standpunt van de kerkenraad gaan indenken nu er andere belangrijke zaken aan de orde zijn. De meeste gemeenteleden zullen de mankementen niet horen. (02)
Kasboek: 1960 14 januari Nota L. Rinkema f 33,50 (09)


ca. 1967: Foto van de speeltafel met Roelof Kuik achter het orgel. (03)

1967: Het orgel krijgt een opknapbeurt door Beekamp uit Hoogeveen waarbij het front wordt gemoderniseerd. (02)
Kasboek: 1967 maart Beekamp Hgv orgelstemmen f 180,- (10)


Foto van het Dekker-front uit 1967. De schrootjes zijn in 1967 aangebracht; daarvoor had het front eenvoudige, grijs geschilderde stijlen. (04)

Dispositie: (03)

Nevenregisters: Superoctaafkoppeling en tremulant

1976 : Op 18 maart wordt de Gereformeerde Organisten Vereniging (GOV) om advies gevraagd. Het orgel is aan vervanging toe.
Op 29 maart stuurt de GOV de voorwaarden voor advies. Als die ondertekend worden dan kan het advies worden begonnen. (15)

1980:  Op 9 juni stuurt orgelmaker Kaat & Tijhuis de gegevens van het Reil-orgel uit de Hervormde Noorderkerk van Kampen naar Smedema van de GOV. De kerkvoogdij van Kampen vraag f 50.000,- voor het orgel. De prijs voor overplaatsing, schoonmaak reparaties en intonatiecorrectie bedraagt f 5.880,-.
Op 17 december schrijft de GOV als antwoord op een telefonische aanvraag dat ze graag advies geven. Na het tekenen van de voorwaarden kan er gestart worden.
Op 28 december wordt aan de GOV doorgegeven dat het correspondentieadres dhr. Hidding is. (15)

1981: Op 3 januari worden de ondertekende voorwaarden naar de GOV gestuurd.
Van de GOV-adviseurs wordt vernomen dat het Reil-orgel van de Noorderkerk in Kampen te koop zou zijn voor een redelijke prijs. De commissie van beheer informeert bij de kerkvoogdij van Kampen en het blijkt inderdaad nog te koop te zijn. Het plan wordt voorgelegd aan de gemeenteraadvergadering op 16 februari . In het plan wordt het orgel ten onrechte aan Pels & van Leeuwen toegeschreven.
Op 6 maart schrijft adviseur Smedema aan Henk Hortensius van de GOV dat het een doorgaand advies wordt. Het overplaatsen en de herziening van de intonatie van het Reil-orgel worden begeleid. Op 6 maart wordt aan orgelmaker Kaat & Tijhuis gevraagd een offerte te maken voor de overplaatsing van een Reil-orgel van Kampen naar Gees. Het orgel moet op de galerij worden opgesteld. Het demonteren van het oude orgel wordt in eigen beheer uitgevoerd. Het moment van verplaatsen is afhankelijk van de voortgang van de verbouw van het ingangsportaal.
Op 6 maart schrijven de adviseurs aan de Commissie van Beheer dat ze een offerte hebben aangevraagd bij Kaat & Tijhuis.
De offerte van Kaat & Tijhuis voor de overplaatsing dateert van 11 maart.
De volgende werkzaamheden worden uitgevoerd:
a. demontage in Kampen
b. reparatie van gescheurde panelen en gebroken lofwerk; lopend maken van sloten.
c. transport naar Gees
d. schoonmaak
e. montage in Gees
f. intonatie correctie
g. Generale stemming.
De kosten bedragen f 6.240,- exclusief BTW en exclusief verblijfkosten. Bij een herintonatie op de nieuwe ruimte worden de kosten f 8.880,-
De GOV schrijft aan de kerk dat van de adviseurs is vernomen dat het orgel van de Noorderkerk in Kampen is gekocht. De bedoeling is dat de GOV de verplaatsing naar Gees begeleidt.
Voor de verbouw van het voorportaal wordt een schets gemaakt. Het betreft een mechanisch orgel uit 1965 van de orgelmaker Reil uit Heerde. (Zie contract Reil met het kerkbestuur te Kampen)
Op 18 mei schrijft van de Commissie van beheer dat ze akkoord gaan met de offerte voor de punten A-G. Een herintonatie wordt niet nodig geacht. De kosten bedragen f 6.240,- exclusief BTW, maar inclusief verblijfskosten. Het orgel dient te worden geplaatst in de week van 22-28 juni.
Voor de verkoop van het oude orgel wordt in mei een advertentie geplaatst in het Centraal Weekblad.
Op 15 juni schrijven de adviseurs aan Kaat & Tijhuis dat de offerte is geaccepteerd.
Op 2 juli wordt het orgel door de adviseurs gekeurd. Hiervan wordt op 6 juli verslag gedaan via een brief en een Rapport.
Op vrijdag 26 juni en donderdag 2 juli 1981 hebben de adviseurs de eindkeuring verricht. De overeengekomen werkzaamheden waren correct uitgevoerd en door de adviseurs goedgekeurd. Ze zijn van mening dat Gees een instrument in de kerk heeft, waarmee op goede wijze de gemeentezang is te begeleiden en ze geven nog de volgende adviezen:  (02)

1. Met de fa. Kaat en Tijhuis een contract aan te gaan voor de jaarlijkse stemming van het orgel.
2. De eerste stembeurt te laten uitvoeren, zodra alle werkzaamheden aan het ingangsportaal zijn afgerond.
3. Een herintonatie van het pijpwerk te laten uitvoeren.

De eerste twee adviezen worden door de commissie aanvaard. Het derde advies wordt niet opgevolgd.
Van 19 oktober dateert de rekening voor het advieswerk door de adviseurs van de GOV
In een ongedateerd overzicht wordt de stand van zaken vermeld van het orgelfonds en het onderhoudsfonds (02) (15)


Het orgel zoals dat in de Hervormde Noorderkerk te Kampen stond. (02)

1982: Kaat & Tijhuis verhelpt van enkele storingen. Zie Rekening. (02)

1983: Op 31 januari stuurt Kaat & Tijhuis een offert voor een herintonatie en de vervanging van de Quintadeen 4' door een Gedekte Fluit 4'
Op 15 maart schrijft de Commissie van beheer aan Kaat & Tijhuis dat ze akkoord zijn met de offerte.
Op 21 maart dankt Kaat & Tijhuis voor het verlenen van de opdracht.
In juli worden de werkzaamheden van de offerte uitgevoerd. De kosten bedragen f 7.965,-.
De Rekening van Kaat & Tijhuis voor de uitgevoerde werkzaamheden dateert van 12 juli. (02)

Na afsluiting van de werkzaamheden wil men de geschiedenis van het instrument documenteren. Hieruit ontstaat onderstaande briefwisseling:
Op 17 augustus een brief naar orgelmakerij Reil met de in Gees bekende gegevens en een brief naar de Hervormde Gemeente van Kampen met de vraag om gegevens over het orgel.
Op 26 augustus stuurt Reil een brief dat ze geen aanvullende gegevens hebben.
Op 10 september nogmaals een brief naar de Hervormde gemeente van Kampen met de vraag om gegevens over het orgel.
Op 13 september bericht de Hervormde gemeente van Kampen dat ze geen tekeningen van het orgel kunnen vinden en zeggen toe navraag te doen bij Reil.
In oktober een brief van de orgelbouwadviescommissie van de GOV waarin zij toezeggen de bij hun beschikbare documentatie toe te sturen. (02)

Dispositie na plaatsing te Gees:

In november een notitie over muizenvraat en andere kleine problemen rond het orgel.
Werkbonnen van november met meegenomen pijpwerk ter reparatie.
Op 1 december een brief van P. de Jong aan de Commissie van beheer met een uitleg van de problemen en de genomen maatregelen. De muizen hadden zelfs enkele pijpvoeten aangevreten!
Op 5 december een rekening van Kaat & Tijhuis voor de uitgevoerde werkzaamheden
Op 22 december schrijft P. de Jong aan Kaat & Tijhuis over resultaat van de maatregelen: de muizen zijn gevangen; ook deelde hij mee dat hij het opschrift van de Quintadeen 4' heeft vervangen door het opschrift Gedekte Fluit 4'. Dit schrijft hij ook aan H.R. Smedema van de GOV-orgeladviescommissie. (02)

1984: Samenvatting van de stand van zaken rond de financiën van orgel en kerkverbouw (02)

1985: De commissie van beheer stelt een orgeldossier samen. (02)

Bronvermelding:

1. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Gees,_Dorpsstraat_83_-_Gereformeerde_Kerk (25-11-2024)
2. Drents Archief: 0418 Gereformeerde kerk te Gees 30 Commissie van Beheer - Kerkgebouw en inventaris - Stukken betreffende de opeenvolgende orgels in de kerk 1941-1983
3. E-Mail Roelof Kuik d.d. 16 augustus 2014
4. E-Mail van Roelof Kuik d.d. 28 juli, die een foto kreeg doorgestuurd van Korrie Hasper.
5. Archief Reil
6. Drents archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 38 Kasboeken van uitgaven 1873-1917
7. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 39 Kasboeken van uitgaven 1918-1954, achterin verantwoording vrijwillige bijdragen, 1955-1963
8. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 40 Kasboeken van uitgaven 1904-1953 (contraregister)
9. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 41 Kasboeken van ontvangsten en uitgaven 1954-1962
10. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 43 Kasboeken van ontvangsten en uitgaven 1963-1973
11. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 5 Notulen kerkenraad 1925-1935
12. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 6 Notulen kerkenraad 1935-1942
13. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 7 Notulen kerkenraad 1942-1949
14. Drents Archief: 0418 Gereformeerde Kerk te Gees 9 kerkenraadsnotulen 1955-1966
15. VU Archief: 669 Gereformeerde Organisten Vereniging (GOV) - Orgelbouwadviescommissie 1-780 Doos 45 225. Gees, Gereformeerde Kerk, 1976, 1980-1981