Eext, Hervormde kerk
Informatie over de kerk


Ansichtkaarten
Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 18 juli
2022
- J.S. Bach (1685-1750):
Fuga in G BWV 576 Registratie:
Prestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2'
- Joh. van Leeuwen:
Preaeludium uit
Orgelalbum Mosmans deel I Registratie: Holpijp 8'
1910: In 1910 werd de gemeente verblijd met de schenking van een orgel door het echtpaar H. Meijering en H. G. Meijering-Homan ter gelegenheid van hun
50-jarige echtvereniging op 5 september 1910. (02)
In de
notulen van de kerkenraad en de kervoogdij is niets terug te vinden van de
schenking van het orgel. (09) (10)

Het orgel is gebouwd door J. Doornbos.
De kas, met snijwerk en vazen werd
gemaakt door J. Dekker GZN. uit Goes. (07)
Het orgel heeft
een pneumatische balgjeslade; er is geen pedaal.
Het pijpwerk staat zodanig opgesteld dat de grootste pijp C in het midden staat. (04)

Provinciale
Drentsche en Asser courant 07-10-1910



Nieuwsblad van
het Noorden 07-10-1910 en 07-02-1911, Provinciale Drentsche en Asser courant
07-02-1911

Foto: Arian van der Mark (2018) Klik op de foto voor een vergroting

Nieuwe Veendammer
courant 04-02-1911
Dispositie:
Manuaal |
C-f3 |
Viool Prestant |
8' van C tot B in combinatie met Holpijp 8' (04) |
Holpijp |
8' |
Octaaf |
4' |
Fluit |
4' |
Octaaf |
2' |


Provinciale Drentsche en Asser courant 16-11-1921,
05-05-1928



Provinciale Drentsche en Asser courant 22-09-1928, 07-10-1929

Provinciale Drentsche
en Asser courant 01-08-1931


Provinciale
Drentsche en Asser courant 21-08-1934, 30-08-1934
1956:
In de kerkenraadsvergadering van 2
november wordt gesproken over de besteding van het geld voor de verfraaiing
van het kerkgebouw. Overwogen wordt de pompinstallatie van het orgel te
vervangen zodat de orgelpomper kan verdwijnen. Er zal worden geïnformeerd naar
de kosten bij de kerk van Anloo. Daar is een pomp geïnstalleerd.
Op
13 december doet voorzitter Van Wezep
verslag van zijn onderzoek naar de kosten van electrificatie van het orgel. De
kosten zullen ongeveer f 1.000,- bedragen. (11)

Provinciale
Drentsche en Asser courant 01-12-1956
1961: Op
19 juli schrijft Ruiter naar
aanleiding van een vraag van organist Bruining over het onderhoud van het orgel.
Een stemming kost als het orgel 5 stemmen heeft f 7,- per stem. Reparaties
worden in uurloon berekend. Bij het stemmen dient er een orgelpomper aanwezig te
zijn. Eén stembeurt per jaar is voldoende. Gewenst is een windmotor. Kosten
daarvan zijn f 662,- (wisselstroom) en f 602,40 (draaistroom). (12)
1962: Op 18 april
stuurt Ruiter kopieën van de brieven aan de kerkvoogdij uit 1961 en die van 18
april naar organist Bruining. Met een windmachine kan hij onafhankelijk spelen.
Hij moet maar eens zien wat hij kan bereiken.
Op
18 april schrijft Ruiter aan de
kerkvoogdij dat organist Bruining graag een stemrapportje zou willen hebben.
Ruiter verwijst naar de brief uit 1961. De prijzen van de windmachines zijn nu f
636,50 (draaistroom) en f 705,50 (wisselstroom). Een stemming kost nu f 42,50.
De stemmer van Ruiter heeft geconstateerd dat het orgel erg vuil was en nodig
schoongemaakt moets worden. De kosten daarvan worden geschat op f 700,- De
kwaliteit van het orgel is niet zo best en het zal waarschijnlijk nooit
vlekkeloos functioneren. Door onderhoud en schoonmaak kan het orgel weer tien
jaar mee. In de klantenkring van Ruiter zijn er nog maar twee orgrls zonder
windmachine. (12)
1963: Op
17 mei schrijft Ruiter aan de
kerkvoogdij dat de prijs van een wisselstroom-windmotor weer is gestgen naar f
817,-. De levertijd is circa 3 maanden. Het vernieuwen van alle 350 membranen en
een schoonmaak komt op f 1266,-. Als deze vervanging niet plaats vindt zal het
orgel binnen korte tijd onbespeelbaar worden. Bewaard is een
notitie van Ruiter met een berkening
van de kosten.
Op 19 mei antwoordt
de kerkvoogdij dat men akkoord gaat met het voorstel van Ruiter. Graag berciht
wanneer de werkzaamheden beginnen.
Op
22 mei dankt Ruiter voor de opdracht. De windmachine wordt besteld. De
geplande stembeurt wordt uitgesteld tot het plaatsen van de windmachine.
Op
3 september meldt Ruiter dat de
windmachine is aangekomen en dat de werkzaamheden zullen starten op 9 september.
Het orgel kan 2 zondagen niet worden gebruikt. Een deel van het orgel wordt
meegenomen naar de werkplaats voor het vervangen van de membranen. Misschien kan
men een harmonium lenen van een andere kerk in de buurt.
Op
10 oktober meldt Ruiter dat de
werkzaamheden zijn afgerond. Soms doen zich in het begin na de werkzaamheden
kleinen storingen voor. Dit graag snel melden zodat dit gratis kan worden
verholpen. Een nota van f
2.083,- is ingesloten.
Op 24 oktober
schrijft Ruiter dat de door de organist gemelde zwak klinkende pijp werd
veroorzaakt door een membraan diet goed afsloot. Dit is gerepareerd. Het
windverlies aan de balgkant is normaal voor dit type orgels doordat zich daar de
lekventielen van de registercancellen bevinden. (12)

Foto: Geert Jan Pottjewijd (2022) Klik op de foto voor een vergroting

Genealogische en
heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Drenthe 1937
1970-????: Onderhoud door P.L. Leemhuis. Hij tradt later in
dienst bij orgelmaker Mense Ruiter. (06) (03)
1987: Op 8 mei
schrijft orgelmakerij Ruiter dat er tijdens de stembeurt houtworm aan de
onderkant van de windlade is geconstateerd. Geadviseerd wordt een
vergassingsbedrijf te laten komen om dit op te lossen. (08)
2006:
Op 5 april meldt Ruiter dat er op 29
maart diverse storingen zijn verholpen. Niet alle storingen konden worden
opgelost. Het orgel is lang buiten gebruik geweest en heeft geleden van de
droogte. De algehele toestand is slecht en het is zeer vervuild. Het balgleer is
uitgedroogd en er is houtworm geconstateerd in het pijprooster. Groot onderhoud
is zeer noodzakelijk.
Op 11 mei
meldt orgelmakerij Ruiter dat het orgel op 3 mei is onderzocht. Na hetvoorlopig
bespeelbaar maken op 29 maart is de toestand nog verder verslechterd door de
aanhoudende droogte. Het orgel is nu zo goed als onbruikbaar door lekkages.
Oplapwerk is weggegooid geld. Alleen een groot onderhoued/restauratie biedt een
oplossing. Bij de ingebruikname van de kerk kan een kistorgel van Ruiter worden
gebruikt.
Op 31 juli schrijft
Ruiter aan de kerkvoogdij dat er contact is geweest met de restauratie-architect
R. Kouwen. Het instrument is het waard om gerestaureerd te worden. (08)
2009: Op 2 november
meldt de beheerder van de kerk dat er een BRIM-beswchikking is afgegeven. Kan
Ruiter het orgel restaureren tussen 01-01-2010 en 31-12-2015?
kan het orgel
worden opgenomen in de planning. (08)
2010: Op
1 februari beslist de kerk dat Ruiter
de restauratie kan uitvoeren. Start van de opdracht wordt verwacht in maart 2011
en afronding in juli 2011.
Het
contract voor de restauratie door orgelmakerij Ruiter werd getekend in
februari 2010.
De beschrijving van
de werkzaamheden is niet gedateerd.
- Demontage van het volledige instrument
en vervoer naar de werkplaats
- Herstel van de zeer lekke windlade. Nieuwe
schroeven in oper
- Balg opnieuw beleren. Herstel van de hanpompinstallatie.
Nieuwe windmachine in dempkist.
- Alle membranen vervangen en pakking weer
sluitend maken
- Registratiemechaniek nazien en vervangen waar nodig
- De
klaviatuur reinigen en opnieuw afregelen. Stoot- en vangkussens vernieuwen
-
Orgelkas herstellen
- Alle pijpwerk reinigen en stemschade herstellen. Hoeden
weer sluitend maken. Houten pijpen controleren op winddichtheid en herstellen
waar nodig
- Pijpwerk weer goed tot spreken berngen op basis van de huidige
winddruk, toonhoohet en temperatuur (08)
2011:
Op 31 maart schrijft Ruiter aan de
beheerder van de kerk dat de membraanstokken van slechte makelijk zijn (vuren).
Herstel loont zicht niet. Voorgesteld wordt om de membraanstokken te vervangen
door nieuwe eiken exemplaren. Dit brengt meerkosten met zich mee. Is dit akkoord?
Op 15 november meldt Ruiter dat de
restauratie is afgerond en dat de laatste termijn kan worden betaald. De
restauratie heeft langer geduurd dan gepland vanwege de zoektocht naar de
juisten membranen. (08)
2012: De
ingebruikname vond plaats op 13
oktober met een concert door adviseur Stef Tuinstra en diverse toespraken. (08)
De kerk werd aan het einde van het jaar overgenomen door het Drents Landschap.

Foto: Arian van der Mark (2018) Klik op de foto voor een vergroting

Foto: Geert Jan
Pottjewijd (2022)
Bronvermelding:
- Zie geschiedenis kerk.
- Belonje Gedenkwaardigheden (1937) 64 Hendrik Meijering, geb. Eext 25-3-1830 en overl. Eext 4-12-1921, zn. v. Harm Meijering en Jantien Braams. Hendrika
Gesina Homans, geb. Gieten 11-10-1834 en overl. Eext 10-9-1921, dr. v. Bormies Lucas Homans en Jantien Niewolt. Op het orgel bevindt zich een marmeren plaat met het opschrift:
Geschenk/van H.Meyring,/en/H.G.Meyring-Homan/ter gelegenheid van hun/50 jarige echtvereniging,/5 September1910/. Op de zijkant van het orgel staat: J.Dekker Gzn./10
Febr.1911/. Heeft deze laatste het orgel geschilderd? De beide echtelieden schonken in 1897 ook de avondmaalsbeker.
- De Mixtuur no 23(1977) 524. Het orgel werd 5-5-1958, 18-7-1959 en 24-8-1965 gestemd door P.L. Leemhuis te Zuidbroek, volgens opschrift in de kast. Leemhuis
was medefirmant van de orgelmakers Holtman en Leemhuis te Zuidbroek en trad later in vaste dienst bij Mense Ruiter. (04)
- Telefonisch contact met dhr. P.L. Leemhuis d.d. 2003-09-28
- Groninger orgelagenda 2011
- Boek: Boek: NIvO, Het Historische Orgel in Nederland
deel 14 blz. 350
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Eext,_Kloosterstraat_2_-_Hervormde_Kerk
- Archief Mense Ruiter
- Drents Archief: 0787 Nederlands Hervormde Gemeente
Eext 1 Register van handelingen van
de kerkenraad, 1841-1921
- Drents Archief: 0787 Nederlands Hervormde Gemeente
Eext 15 Registers van notulen van vergaderingen van de kerkvoogdij 1872-1925
- Drents Archief: 0787 Nederlands Hervormde Gemeente
Eext 2 Register van handelingen van de kerkenraad 1925-1962
- Mense Ruiter Oude Archief