Een, Gereformeerde kerk
Kerk
De gemeente werd gesticht 19 januari 1845.
Ansichtkaart
Orgel
1911: In de kerkenraadsvergadering
van 2 mei wordt een voorstel uit Zaandam terzijde gelegd. Deed
Flentrop een aanbieding? (12)
1917:
In de kerkenraadsvergadering van 20 maart
wordt in de rondvraag aan de orde gesteld of er een orgel moet komen.
Op
8 september komt hoofdonderwijzer
Hoogsteen naar de vergadering voor het bestellen van een orgel. Besloten wordt
om dit op te dragen aan onderwijzer Venema.
Op
28 september wordt meegedeeld dat het
orgel aanstaande zondag voor het eerst zal worden bespeeld en op woensdag zal
het orgel worden ingewijd. (12)
1918: Op
17 februari wordt een muziekboek voor f
3,00 en een 'Bijbel en zangboek' voor f 4,00 aangeschaft en op 23 april een
orgelbankje voor f 8,50
Op 18 juni
wordt f 72,50 betaald voor een harmonium. (11)
1919: 20 jan 1919 Venema orgelspelen
f 10,00. Dit wordt ook besproken in de kerkenraadsvergadering van
29 januari. Hij krijgt een gratificatie
voor zijn uitstekende orgelspel.
9 maart orgel nagezien, nieuwe tongen
11 augustus Orgel naar Meek Assen f
7,50, Orgel opgehaald van Assen f 7,50, Huur voor wagentje Kramer f 1,00
25 juli Gordijnroeden voor orgel f 0,25,
20 december orgel herstellen f 25,00 (11) (12)
1920:
januari Venema orgelspelen f
10,- Assies orgelspelen f 5,- 6 maart 4 uur werkloon hekwerk? orgel .... f 1,80
Kerkenraadsvergadering 22 januari:
Organist Venema vertrekt naar Haulerwijk en krijgt eervol ontslag en een
gratificatie van f 10,- Als opvolger wordt de huidige hulporganist dhr.
Assies benoemd. Hij krijgt f 5,-
12 december Zangbundel voor orgel f
3,30, 2 lampen bij het orgel f 10,10 Op
24 december komen de lampen bij het
orgel aan bod in de kerkenraadsvergadering. (11) (12)
1921: 5 januari:
Organist Assies krijgt een gratificatie van f 15,-
7 september: Men besluit om de
orgelzolder? te vergroten en ook dient er een gordijn te komen.
1922: Op 3 mei wordt een brief
over de gezangenkwestie behandeld. Men besluit 1 bundel aan te schaffen.(11)
(12)
1924:In de kerkenraadsvergadering van
26 maart 1924 wordt besloten een
orgelcommissie op te richten. Deze bestaat uit P. Kremer en R. Assies en krijgt
als taak financiën te vinden voor de aanschaf van een orgel
1925: In de vergadering van
3 februari 1925 wordt besloten dat de orgelcommissie in een volgende vergadering
verslag zal uitbrengen over het eerste jaar
Op 4 maart 1925 brengt
de orgelcommissie verslag uit, maar de notulen beperken zich tot de vermelding
dat er inmiddels een spaarboekje is.
Op 6 oktober 1926 wordt
besloten het restant van de collecte voor het avondmaalsstel te storten in het
orgelfonds. Assies zal gaan optreden als organist.
Op de vergadering wordt gemeld dat de orgelcommissie Hfl 37,05 aan rente heeft ontvangen. Er moet dus al
aardig wat bij elkaar gespaard zijn, of is de rente van een ander fonds
bijgeschreven?
In de
vergadering van 1 februari 1928 wordt door Kremer van de Orgelcommissie
medegedeeld dat het fonds nu Hfl 230,- groot is. De rente uit het vorige bericht
lijkt dus aan de hoge kant!
Op de
gemeentevergadering van 18 juni 1928 wordt besloten meteen een galerij in de
kerk te bouwen, mits de kosten niet hoger worden dan Hfl 300,-
Op 5 september 1928 komt de
aanschaf van het orgel weer ter spraken. men vraagt zich af wat het gaat kosten
en wat men nog terugkrijgt voor het huidige orgel.
Op 12 september 1928 wordt de orgelcommissie gevraagd een prijsopgave te vragen voor de aanschaf van
een orgel en raad te vragen of een pijporgel wenselijk is.
Op 28 september 1928 komt een orgel uit Haren in beeld. Kremer van de Orgelcommissie leest een brief
voor van orgelmaker Leemhuis over het betreffende orgel. Hij geeft een gunstig
advies voor aanschaf.
De prijs bedraagt Hfl 400,- De kosten van overplaatsing
bedragen Hfl 250,- De Orgelcommissie heeft Hfl 300,- in kas en komt dus nog
Hf; 350,- tekort.
Bij de stemming zijn 4 leden voor en 3 stemmen blanco.
Het voorstel wordt geaccepteerd. Op 2 oktober wordt er een gemeentevergadering
gehouden voor de definitieve beslissing.
Op
2 oktober 1928 wordt de
afgesproken gemeentevergadering belegd. R. Assies ligt toe wat de commissie tot
nu toe heeft gedaan.
Men heeft het orgel in Haren bezocht en bespeeld. Zowel het
oordeel van Holtman & Leemhuis als dat van Meek is gunstig.
Na wat discussies
heen en weer over de galerij wordt het voorstel van de orgelcommissie
goedgekeurd.
Er zal nog een keer de gemeente rond gegaan worden om geld in te
zamelen voor de aanschaf van het orgel.
Op de vergadering van
11 oktober 1928 wordt afgesproken een rondgang door de gemeente te organiseren om
geld in te zamelen voor het orgel. (08)
Nieuwsblad van het
Noorden 28-12-1928
Herkomst orgel uit Haren
Het uit
Haren afkomstige voormalige orgel in de Geref. Kerk te Een is in 1856 gebouwd
door G.W. Lohman voor de Christelijk Afgescheiden Gemeente te Middelstum.
De
kerk uit 1840 werd in 1869 vervangen door een nieuw gebouw. Het Lohman-orgel
werd overgeplaatst.
Daar - inmiddels was de kerk Gereformeerd - bouwde M.
Eertman (Noordwolde) in 1901 een nieuw orgel, dat in sterk gewijzigde vorm nog
bestaat.
Het Lohman-orgel werd verkocht naar de Gereformeerde Kerk te Haren,
niet bekend is wie het overplaatste.
Van daaruit verhuisde het instrument in
1928 naar Een. (09)
Het orgel wordt vermoedelijk in 1928 geplaatst. De notulen melden niets over de
plaatsing zelf. Het wordt overgeplaatst vanuit de Gereformeerde (Gorecht-)Kerk te Haren.(04)
Dispositie:
Dispositie volgens Van Meurs | ||||
Bourdon | 16' | Bourdon (gr. octaaf 8') | 16' | |
Prestant | 8' | Prestant | 8' | |
Violon Prestant | 8' | Violinprestant | 8' | |
Octaaf | 4' | Octaaf | 4' | |
Fluit | 4' | Flute travers | 4' | |
Quint | 2 2/3' | |||
Fluit | 2' | Octaaf | 2' | |
Octaaf | 2' | Fluit | 2' | |
Flageolet (disc. 2') | 1' |
1929-1930: Op de vergadering
van 6 februari 1929 deelt Kremer van de orgelcommissie mee dat de orgeltrapper
Brink zijn werk gratis wil doen. Blijkbaar is het orgel geplaatst. Ondanks het
feit dat de kerk is aangesloten op het elektriciteitsnetwerk heeft het orgel
blijkbaar geen windmotor!
Op 8 januari 1930 Wordt afgesproken dat H. Egberts het orgelspelen geheel voor zijn rekening zal
nemen.
Op 5 februari 1930 wordt de stand van het orgelfonds opgenomen. Het geld inzamelen is
blijkbaar goed verlopen. Er is nog maar een schuld van HFl 100,- over. (08)
1933: Op 3 februari wordt geconstateerd dat er in het
orgelfonds nog een schuld resteert van f 90,-
Op
7 juni wordt gememoreerd dat organist en
orgeltrapper hun werk gratis doen. (13)
193x: Johan
van Meurs noteert de gegevens van het orgel in zijn dispositiecahier
Klik Klik op
de afbeelding voor een vergroting (10)
1937:
In de kerkenraadsvergadering van 6 december
wordt R. Assies benoemd als opvolger van organist R. Egberts. Reserve wordt dhr.
Kremer. Ook sommige jongeren komen op de reservelijst.
1938:
Op 7 februari doet de orgelcommissie
verslag van het afgelopen jaar. De collectes barchten f 18,175 op. De kosten
bedroegen f 10,- voor stemmen, f 1,40 aan rente en f 6 aan aflossing. De schuld
nam af van f 35,- naar f 29,-.
Op 14
februari brengt de orgelcommissie verslag uit in de gemeentevergadering. De
commissie wil graag de resterend schuld van f 29,- wegwerken. Organist Assies
constateert dat het gezang van de gemeente niet altijd goed aansluit met het
orgelspel. Hij wil dit graag verbeteren. (15)
1939: 13 februari: de schuld van f 29,- is nog niet afgelost. Volgens
deskundigen is het orgel in minder goede staat. (15)
1941: Op de gemeentevergadering van
19 april meldt de orgelcommissie dat de
schuld op het orgel is afbetaald. De commissie wil graag dat er word begonnen
met het leggen van de grondslag voor een nieuw orgel. (15)
1943: De orgelcommissie heeft f 37,88 in kas. De commissie
pleit voor een nieuw orgel of renovatie van het huidge orgel. (15)
1944: In januari spreekt men af in een volgende vergadering
te overleggen over een nieuw orgel (f 4.000,-) of renovatie van het oude orgel
(f 1.500,-).
Op 15 mei komt het orgel
weer aan de orde. Volgens een deskundige moet het oude orgel 'geopereerd' worden.
Hiervoor is f 2.000,- tot f 2.500,- nodig. Financiering liefst uit collecten en
niet door een lening te sluiten.
Op 5
juni besluit men op een gemeentevergadering een nieuw orgel aan de orde te
stellen. De orgelcommissie wordt met 9 personen uitgebreid. Er zal worden
gevraagd om een vrijwillige bijdrage. De voorkeur gaat uit naar een nieuw orgel
boven de preekstoel.
Op 10 juli wordt besloten de beslissing omtrent het
orgel wegens de tijdsomstandigheden voorlopig op te schorten. (15)
1945: Op 5 februari
komt de verhouding aan de orde tussen predikant en dominee. Wie bepaald hoe er
gespeeld moet worden. De kerkenraad beslist dat de predikant leidend is. met
alleen de stem tegen van de organist wordt dit voorstel aangenomen. De organist
zegt ter vergadering zijn functie op. men sluit dat twee kerkenraadsleden hem
zullen bezoeken om te zien of de kwestie is op te lossen. (15)
1950: Op 4 maart meldt de orgelcommissie in de
gemeentevergadering dat het orgelfonds nu f 192,51 in kas heeft. Dat is echter
niet genoegd voor een nieuw orgel of reparatie van het huidige orgel. De
organisten en trappers worden bedankt voor hun inzet. (15)
1951: Op 14 maart
wordt in de gemeentevergadering gemeld dat het orgelfonds is aangegroeid tot f
868,41. Men wel een nieuw orgel aanschaffen. Het huidige orgel is aangekocht
voor f 350,- en de verplaatsing kostte f 250,-. De toestand van het orgel is
slecht. Een firm in Bodegraven kan een nieuw orgel leveren voor f 5.675,-. Er
ontstaat een discussie over nieuw of repareren. Ook stelt men de vraag hoe het
mogelijk is om voor dit bedrag een pijporgel te leveren. Een lening van f
3.000,- zou een jaarlijks aan rente en aflossing f 240,- kosten. De predikant
wil graag dat de orgelcommissie mandaat krijgt om het een en ander te regelen.
Op 9 april geeft organist Assies in de
kerkenraad toelichting op de stand van zaken rond het orgel. De firma De Wit uit
Badhoeverdorp is in Een geweest en heeft geconsteerd dat het pijpwerk van het
orgel prima is. De Wit wil het orgel ombouwen tot een tweeklaviers instrument
voor f 5.000,- Assies wil zich echter niet aan een orgelmaker binden. Wat is de
mening van de kerkenraad? Het orgel van f 4.675,- was een orgel met 2 maar twee
grondstemmen en de andere registers afgeleid. Restauratie van het huidge orgel
kost f 1.500,- Moet het orgel bij restauratie ook verplaatst worden dat de plek
boven de kansel? Er komen dan zitplaatsen op de galerij vrij. De paeses wil
graag ook nog een andere orgelbouwer raadplegen.
Op
30 april wordt gemeld dat orgelbouwer
Pels is geweest. Deze biedt een nieuw orgel aan voor f 7.300,- Dit zal worden
besproken in een volgende vergadering.
Op
18 mei wordt gesteld dat als elk gezin f 30,- zou kunnen opbrengen dit een
bedrag oplevert van 80 x f 30,- = f 2.400. De orgelcommissie heeft al f 800,- De
totale kosten van het orgel zijn f 6.000,-. Er moet dan f 3.000,- worden geleend.
Een van de kerkenraadsleden constateert dat er dan één jaar lang dubbel betaald
moet worden. Kan het niet over twee jaar worden verdeeld? Er wordt besloten de
gemeente rond te gaan om geld in te zamelen. (15)
1952: Op 4 januari
vergadert de kerkenraad met de orgelcommissie. Er is inmiddels f 2.140,-
toegezegd voor de vernieuwing van het orgel. Samen met de f 800,- in het
orgelfonds is er nu f 2.940,- beschikbaar. Uit de opbrengst van de rondgang
blijkt dat bijna de hele gemeente achter de plannen voor het orgel staat. De
meerderheid spreekt zich uit voor de verplaatsing van het van het balkon naar
een plek boven de kansel. Beslissingen zullen worden genomen op de volgende
gemeentevergadering.
Op de gemeentevergadering van
7 januari worden de plannen rond het
orgel goedgekeurd. Ook de verplaatsing van het orgel naar een pel boven de
kansel is akkoord.t het orgel besproken. De orgelcommissie heeft grote plannen.
Op 18 januari wordt het voorstel van
orgelmaker De Wit behandeld om het orgel voor f 5.000,- te verbouwen en uit te
breiden met een zwelkast. Al het oude materiaal krijgt hij hiervoor tot zijn
beschikking. De speeltafel komt naast de ouderlingenbank. Diezlfde avond zal nog
een nieuw bestek worden opgesteld. De Wit wil graag direct f 2.500,- ontvangen.
Besloten wordt om direct f 1.000,- over te maken en op 1 maart f 1.500,-. De
tweede f 2.500 zulen worden overgemaakt na de oplevering. Het stemmen kost
jaarlijks f 17,50 tot f 20,- De kosten van de electricien komen voor rekening
van de orgelmaker. De gemeentearchitect van Norg zal het platform boven de
kansel ontwerpen. De oplevering van het orgel wordt gesteld op 15 mei 1952. Het
plaform moet op 1 april gereed zijn.
Op 3
maart komt er een toezegging binnen voor een renteloze lening van f 500,-.
De lening van f 3.000,- wordt aangegaan. Geprobeerd wordt om het bedrag de
eerste 4 jaar renteloos beschikbaar te krijgen. Na de verplaatsing van het orgel
moet het plafond boven het orgel worden gesausd.
Op
5 mei wordt besloten de speeltafel aan de zuidzijde
te plaatsen. Hiervoor moet de diakenbank worden aangepast.
Op 3 juni
wordt gemeld dat er gestaag geld binnen komt voor het orgel. De bouw van het
orgel is vertraagd.
Op 21 juli wordt gemeld dat de bouw van het orgel is
vertraagd omdat een van de broers De Wit overspannen is. Oplevering wordt nu
verwacht in augustus.
Op 15 september
komt aan de orde waar de speeltafel van het orgel geplaatst moet worden. De
orgelcommissie zal hierover overleggen met de orgelbouwer.
Op
14 oktober wordt tijdens de rondvraag de
trage orgelbouw aan de orde gesteld.
Op 1 december wordt gemeld dat het verzekerd bedrag voor
brandschade met f 20.000,- is verhoogd vanwege het vernieuwde orgel. (14)
Vermoedelijk wordt het orgel in november opgeleverd. Het is nu omgebouwd tot een elektro-pneumatisch unit-orgel.
Zie onderstaand het bestek van 18 januari 1952
Onderklavier C-g3
1. Bourdon 16 van C-d nieuw in Cederhout; vervolg 39 metalen gedekte pijpen(oud) en daarboven 28 open pijpjes(oud); van deze stem zijn afgeleid de registers:
nr.3, 6, 9, 13, 15, 17, 18, 19, 21, 22 en 23
2. Prestant 8 C, Cis, D, Dis, E, c, cis, d nieuw van zink, deze pijpen worden met oude frontpijpen in een nieuw front geplaatst; totaal 24 Prestant-pijpen; verder in oud
pijpwerk.
3. Holpijp 8 afgeleid van nr.1.
4. Gamba 8 van C-B van nr.1; verder te maken van voorhanden zijnde pijpen van de bestaande Viool-Prestant en andere gebruikt pijpwerk; deze stem van c-f2 totaal
54 pijpen; hiervan zijn afgeleid de registers nr.14, 16 en 24.
5. Octaaf 4 van C-B in het front; van oude frontpijpen met 3 nieuwe pijpen; verder in oud pijpwerk.
6. Fluit 4 afgeleid van nr.1.
7. Quint 2 2/3 van oud pijpwerk.
8. Octaaf 2 van de 2 voet uit de Mixtuur.
9. Terts 1 3/5 afgeleid van nr.1.
10. Mixtuur 3-4 sterk van oud pijpwerk, aangevuld met nieuwe pijpen; samenstelling:
C | 2 | 1 1/3 | 1 | |||
c1 | 2 2/3 | 2 | 1 1/3 | 1 | ||
c2 | 4 | 2 2/3 | 2 | 1 1/3 | 1 | |
c3 | 5 1/3 | 4 | 2 2/3 | 2 |
De 1 in C-c-c1-c2 van de Flageolet 1; c van Flageolet 2 c; c van Flageolet c; de 2
2/3 in c1-c2-c3 van de Quint 2 2/3; c klein van de Quint geplaatst op C groot; de gehele 2 voet van de Octaaf 2.
11. Sub Octaafkoppel Manuaal I.
12. Super Octaafkoppel van Manuaal I.
Bovenklavier.
13. Holpijp 8 afgeleid van nr.1.
14. Gamba 8 afgeleid van nr.4.
15. Fluit 4 afgeleid van nr.1.
16. Salicet 4 afgeleid van nr.4.
17. Nasard 2 2/3 afgeleid van nr.1.
18. Woudfluit 2 afgeleid van nr.1.
19. Terts 1 3/5 afgeleid van nr.1.
20. tremulant
Pedaal.
21. Subbas 16 afgeleid van nr.1.
22. Bourdon 8 afgeleid van nr.1.
23. Fluit 4 afgeleid van nr.1.
24. Salicet 4 afgeleid van nr.4.
25. Koppeling: Ped. - Man.I.
Art. 2.
2. Windladen: de registers 2, 5, 7 en 10 worden geplaatst op een kegellade - eikenhout - pijpenstokken met een laag mahonie van 1 cm belijmd; membranen van bruin membraanleder; relais elektrisch bediend door wipmagneten(fabricaat Laukhuff); nr.1 van C-B (in het front) staat op een membraanlade; van c-d (in het front) staat op een
directe elektrische lade; wipmagneten met directe ventielen(magneten fabricaat Laukhuff: hulsmagneten met kegelventielen);nr.4 staat ook op een zuiver elektrische lade met hulsmagneten.
3. Blaasbalgen: de kegellade heeft een blaasbalg; de zuiver elektrische lade voor nr.1 vanaf c en nr.4 heeft een blaasbalg; het grote pijpwerk in het front heeft
een aparte balg; door het plaatsen van drie balgen is een rustige windvoorziening verzekerd.
4. Windmachine: geruisloze E.M.I. ventilator.
5. Relaisstroom; wordt geleverd door Westinghouse gelijkrichter.
6. Zwelkast: pijpwerk nr.1 (van dis tot a en nr.4 wordt in een zwelkast geplaatst.
7. Kabels: geëmailleerd koperdraad met 2x zijde, omwikkeld met olielinnenband.
8. Speeltafel: eiken gebeitst; entourage van het klavier in coromandelhout; registers als wippers in drie groepen: 1e pedaal; 2e Onderklavier; 3e bovenklavier; 3
vaste combinaties als knopjes onder het klavier; registerfuncties werken pneumatisch.
9. Garantie: 10 jaar mits onderhoud door S. de Wit.
10. Levering: 24-10-1952.
11. Prijs: f 5000,- (behalve verblijfkosten).Het oude orgel wordt in zijn geheel teruggenomen.
12. Betaling: f.1000,- 21-26 jan.1952; f.1500,- vóór 1-3-1952; .2500,- binnen een maand na levering.
1953: Op 5 januari wordt gewezen op de goede conditie van het
vernieuwde orgel. Misschien wordt het nu tijd om de psalmen ritmisch te zingen.
1961: Op 14 juli
schrijft organist Olchert Hartholt over het advies van Ruiter van 6 juli om de
contactpunten te vernieuwen. Er is belsoten om dit advies op te volgen. Ook moet
het orgel tegen houtworm worden behandeld. Ook graag advies over de Prestant 8'
waarvan een aantal pijpen een slechte toon hebben door een te dunne pijpwand. (17)
1962: Op 25 mei
schrijft Ruiter dat de andere werkzaamheden langer hebben geduurd dan gepland.
Hierdoor is het werk voor Een verschoven naar juli.
Op
7 augustus schrijft schrijft Ruiter dat
door een misverstand niet duidelijk was dat de werkzaamheden maandag werden
gestart. 'Het wordt wel een toer om met zo weinig mogelijk kosten die "pierement"
zò te maken dat het redelijke bespeelbaar is, zonder storingen'. Hij raadt aan
te sparen voor een nieuw orgel.
Op 14
augustus schrijft Ruiter dat hij van organist Hartholt toestemming had om
voor f 900,- tot f 1100,- aan het orgel te werken. Na demontage zijn de
allernoodzakelijkste maatregelen genomen om het orgel nog circa 5 jaar te laten
functioneren. Het is niet verantwoord meer geld uit te geven aan dit instrument.
De constructie van de contacten is dusdanig dat er weer storingen zullen
optreden. Het pijpwerk is van inferieure kwaliteit, dunwandig en van
onregelmatige mensuur. Het gereserveerde geld wat nu nog over is kan het beste
in een orgelfonds worden gestort.
Op 14
augustus maakt Ruiter een kostencalculatie van f 771,50 voor het schoonmaken,
bestrijden houtworm, reparatie storingen, bijintoneren en stemmen.
Op 18
augustus schrijft organist Hartholt dat hij door ziekte het resultaat van de
werkzaamheden nog niet heeft kunnen bekijken. (17)
1980: Kladnotitie
van orgelmaker Mense Ruiter over de bruikbaarheid van het pijpmateriaal. (16)
1983: Nieuw orgel door B.A.G. Orgelmakers uit Enschede. De ingebruikname was op 25 maart 1983. Op zaterdag
26 maart 1983 een open middag met 's avonds een bespeling door de Groningse organist Peter Westenbrink (03).
Dispositie:
Hoofdwerk | Nevenwerk | Pedaal | |||
Prestant | 8' | Holpijp | 8' | Bourdon | 16' |
Roerfluit | 8' | Roerfluit | 4' | ||
Octaaf | 4' | Nasard | 2 2/3' | ||
Octaaf | 2' | Cornet | II * | ||
Mixtuur | III | ||||
Trompet | 8' |
* vanaf klein a (samenstelling: 2 en 1 3/5);
Koppelingen: Hoofdwerk
- Nevenwerk, Hoofdwerk - Pedaal, Nevenwerk -Pedaal
Foto
voor de verbouwing van 2008
2008: Verbouwing van de kerk
Foto door Tammo Oldenhuis van het orgel na de verbouwing in 2008 van de kerk (05)
Bronvermelding: