Orgelbouwers in Drenthe
Meek te Assen
Deze orgel- en pianohandel bouwde zelf geen orgels maar leverde of bemiddelde regelmatig
bij (tweedehands)
instrumenten, al of niet verbouwd.
Zie hieronder een artikel van Harry Meek, de
zoon van Joh. Meek:
http://www.inenomassen.nl/kerkstraat.html (Uit: Tijdschrift van de Asser
Historische Vereniging; nummer 4 / december 1997. Een artikel
van Harry Meek
De muziekzaak komt zelfs voor
in ‘Bartje’.
Uit het grote gezin van Joh. Meek uit de Kerkstraat was ik
in 1922 de laatste telg. Mijn vader had omstreeks 1900 zijn muziekzaak gesticht
in de Kerkstraat. Het pand siert nog de gevelstenen met muziekinstrumenten.
Origineel waren in terracotta en bruin van kleur en staken mooi af tegen het
witte gebouw. Jammer dat ze nu zijn overgeschilderd.
Mijn vader was ook
organist in de Zuiderkerk. Zijn invloed zorgde er wel voor dat ik als vijfjarige,
zonder dat ik een noot kon lezen, voor hem de voorspeelden op het orgel uit het
hoofd naspeelde. In de muziekzaak, die uitgebreid en verbouwd werd naar
Kerkstraat 8, ben ik grootgebracht met veel oefenen en studeren op de piano’s en
orgels, die door het hele land werden verkocht. Met mijn vader maakte ik in die
tijd veel reizen voor inkoop naar plaatsen als Leipzig en Dresden. De buren en
de meeste winkels in de Kerkstraat in de jaren dertig kan ik me nog goed
herinneren. Naast ons op de hoek van de Torenlaan was sigarenwinkel Strabbing.
Een broer van hem woonde daar ook en was soldaat bij het Leger des Heils.
Aan de andere kant van ons was kapper Bazuin. Tegenover ons zat koster Van Aalst
van de Grote Kerk. En een dubbel huis waarin dominee Scheele en de familie Beens
woonden. Zoon Jan Beens kwam als piloot om in de Japanse Oorlog en jongste zoon
Henk Beens schopte het ver als directeur van Unilever. En eenmaal met pensioen
kocht hij het failliete papierbedrijf Van Gelder in Apeldoorn op en maakte het
weer winstgevend. Ook woonden aan de overkant de heer Content en mevrouw
Content-Hofstede. De laatste werd later wethouder.
In het huis ernaast
woonde de heer Meijer, wiens vrouw Ali Baas een behoorlijke pianiste was. Aan
onze kant van de straat zaten onder anderen schoenmaker Omlo, apotheek Karsten,
banketbakker Somer en de pettenwinkel van Thijs. Daarnaast een sportzaak. Aan de
Torenlaan tussen de Provinciale Drentsche en Asser Courant en hotel de Moriaan
was een smal gangetje dat uitkwam bij de tuin van ‘petten Thijs’ en vandaar weer
in de Kerkstraat. Daar speelde ik met Anton en Willy Roelink en haalde er veel
kattenkwaad uit. Schuin tegenover ons woonden de dames Lezer: Jodinnen met een
snoepwinkel. Dan kwam de fotograaf Van Groningen en een paar huizen verder had
Klaas Lutgert een bloemenwinkel.
Joh. Meek aan het orgel in de Zuiderkerk te Assen (01) (klik
op de afbeelding voor een vergroting)
In de muziekzaak zit nu een reisbureau
Op de hoek
van de Kerkstraat en Markt de modewinkel van de zoon van Herman Jansen. Deze Leo
was getrouwd met Rie Kappert, een bekwaam pianiste. Anne de Vries, de bekende
schrijver uit Hooghalen, kwam ook regelmatig bij ons in de winkel. De muziekzaak
komt zelfs voor in ‘Bartje’. In de Alteveerstraat tegenover de wagenmaker in
garagehouder Baakman woonde een oude man met een lange witte baard. Iedere
zaterdagmorgen, als jongetje op weg naar de lagere school, moest ik voor hem met
een lucifer het gas aansteken. Dat mocht hij zelf niet doen, want hij was Joods
en het was sabbat. Mijn vader had me geleerd respect te hebben voor Joden, omdat
ze tot het ‘uitverkoren volk’ behoorden.
Toen ik in de laatste klas van
de Rijks Hogere Burger school aan de Beilerstraat zat verging me ineens de lust
tot studeren. Mijn vader zei: “Ga dan maar werken”. Hij kende onze buurman Jan
Otten, die boven Strabbing op kamers woonde en hoofd van de reclameafdeling was
van de Asser Courant. Een knappe verschijning en kundig op zijn vakgebied. Het
was vakantietijd en op de bovenste etage van het gebouw van de Asser Courant aan
de Torenlaan leerde ik letters tekenen. En hoewel ik veel van de heer Otter
leerde, werd ik snel jaloers op mijn vrienden die ik vanuit het raam naar het
zwembad zag fietsen. Ik ben maar gauw weer naar school gegaan.
Ik maakte
veel karikaturen van leraren en leerlingen en bij schoolavonden was ik altijd
van de partij met muziek. Ondanks de vele tijd die ik aan deze hobby’s besteedde,
haalde ik mijn vijfjarige HBS met alle vrijstellingen. In de oorlogsjaren waren
er veel razzia’s van de Duitsers in de Kerkstraat, die ik vanuit mijn schuilhoek
op de bovenetage van ons huis kon waarnemen. Bij een huiszoeking in ons huis ben
ik toch nog een keer bijna opgepakt. Bij een andere razzia op de Anreperstraat
had ik minder geluk, en werd door een paar SS’ers en NSB’ers met een revolver in
de rug naar de marechausseekazerne aan de Beilerstraat gebracht en ingesloten.
Door toedoen van dokter Wielinga ben ik na enige tijd gelukkig weer vrijgekomen.
Wielinga verklaarde dat ik TBC had en ongeneeslijk ziek was. Bij de
bevrijding heb ik een orgelconcert in de Zuiderkerk gegeven op wat toen het
grootste orgel van Drenthe was (omstreeks 1932 door mijn vader tot stand
gebracht). De kerk was afgeladen vol. Tijdens de oorlog was er immers niks te
doen geweest. De muziekzaak is door mijn broer Albert en mijn zus Mets
voortgezet. Bij gebrek aan opvolgers is de zaak opgeheven en heeft Hogeling er
nu een reisbureau in gevestigd. Zelf ben ik nu werkzaam als kunstenaar in
Apeldoorn en heb voor tal van plaatsen monumentale en andere kunst gemaakt. Tot
mijn spijt staat in Assen nog geen kunstwerk van mijn hand
Over
Harry Meek
Eelke Everhardus Meek beter bekend als Harry Meek was een
veelzijdig Nederlands beeldend kunstenaar. Hij is geboren in Assen op 11
februari 1922 en overleden in Apeldoorn op 10 december 2012. Harry Meek genoot
zijn kunstopleiding aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam.
Vanaf 1958 was hij als kunstenaar gevestigd in Apeldoorn. Hij was daar werkzaam
als docent aan het Christelijk Lyceum.
Op vele plaatsen, met name in
Apeldoorn zijn nog veel zijn beelden en wandversieringen te zien. Harry Meek
werkte graag met veelzijdige, wisselende en gecombineerde technieken. Hij werd
geboeid door olieverven, aquarellen, grafiek, sculptuur, mozaïeken,
wandschilderingen en andere soorten van monumentale en toegepaste kunst. In
verscheidene plaatsen in Nederland en daarbuiten kan men werk van hem aantreffen.
Niet door één en dezelfde stijl is zijn werk bepaald, maar hij voelde zich even
goed thuis in de abstracte als de meer figuratieve stromingen zoals de
portretkunst. Uit de afbeeldingen mag de gevarieerdheid van zijn werk blijken…
Harry
Meek, een Drent geworteld in Apeldoorn uit Kunsthistorisch
Apeldoorn, deel 3
De Apeldoornse kunstenaar Harry Meek heeft een
grote bijlage geleverd aan de collectie Monumentale Kunst in Apeldoorn. Deze
bijzondere categorie wordt momenteel in kaart gebracht binnen het project
naoorlogs erfgoed. Voor nadere informatie over zijn werken zochten de we
kunstenaar op. Hij was zeer bereid ons te helpen de juiste andtwoorden te vinden
op openstaande vragen. Het werd een boeiend gesprek.
Harry Meek is zeer
actief betrokken bij alles wat in en om Apeldoorn afspeelt, zeker voornamlijk op
het gebied van kunst en cultuur. Hij is geboren in Assen, waar zijn vader een
piano en orgelzaak had. Nog altijd zijn deze instrumenten één van zijn grote
passies. Meek ontwierp ook veel kunst aan orgels in heel Nederland, meestal
houtbewerkingen, zoals bijvoorbeeld in de Goede Herderkerk aan de Asselsestraat.
Tijdens het gesprek vertelt de kunstenaar/leraar honderduit over zijn
kunstwerken. Met name op de werken die hij voor de Synagoge aan de Paslaan heeft
gemaakt, is hij erg trots.
Hij weet ons op weg te helpen met antwoorden
op onze vragen, bijvoorbeeld over de verdwenen kleurige reliëfs aan de gevel en
een wandschildering in het interieur die hij maakte voor kledingwinkel Lampe, nu
de Cool Cat, op de hoek van de Hoofdstraat en de Mariastraat. In een plakboek
heeft hij foto's en krantenartikelen bewaard van zijn creaties. Daarin staat
waardevolle informatie over de verschillende oprichtingsdata. We zijn vooral
nieuwsgierig naar de verhalen achter de kunstwerken. Meek vertelt bijvoorbeeld
dat het muurreliëf op het Leienplein nog maar een deel is van het
oorspronkelijke kunstwerk. Het vervolg zat in het pand van 't Mantelhuis om de
hoek aan de Nieuwstraat. Daar zijn later ramen voor in de plaats gekomen.
Gelukkig is het kunstwerk aan de kant van het Leienplein bewaard gebleven.
Wij danken Harry Meek hartelijk voor zijn gastvrijheid met de belofte nog
een keertje terug te komen. Harry Meek heeft een eigen website waarop zijn
werken zijn te bewonderen:
www.harrymeek.nl
Informatie uit het boek van Jaap Brouwer:
Johan van Meurs - Een studie over een pionierend orgeladviseur
Bij zijn advieswerkzaamheden in de Noorderkerk van Assen werkte Van Meurs als
adviseur samen met Johannes Meek, muziekhandelaar, organist en
orgelhersteller te Assen. De heren waren goed bevriend.
Van Meurs gaf Meek’s
zoon Albert orgelles en een andere zoon van Meek, Harry, gaf later Van Meurs’
kleinkinderen tekenles. Meek’s naam wordt in de Drentse orgelhistorie enkele
keren genoemd, maar er is vrijwel niets over hem en zijn bedrijf
gepubliceerd.19
Johannes Meek (Assen,
1875 - 1970) was eerst, net als zijn
vader, schoenmaker. Rond 1900 stichtte hij een piano- en harmoniumhandel in
Assen. Op het terrein van de muziekinstrumentenbouw was hij autodidact.
Muzieklessen kreeg hij ondermeer van Jan Zwart. Daartoe ging hij naar Amsterdam,
maar geregeld kwam het voor dat Zwart hem in Assen les gaf als hij voor een
concert in de regio was.
Meek was organist van de Gereformeerde Zuiderkerk in
Assen. Uit zijn op 1 juni 1899 gesloten huwelijk met Christina Hendrica
Koster (Assen, 1875 - Assen, 1942) werden
veertien kinderen geboren, waarvan
twee kort na de geboorte overleden.
Het bedrijf werd gevestigd aan de
Kerkstraat 8. Later kon daar het pand op nummer 6 bijgetrokken worden.20
Meek
had in een voormalige zeepfabriek aan de Vaart in Assen zijn werkplaats. Op een
onbekend moment werd in de stad Groningen een filiaal geopend in de
Gelkingestraat. Meek kocht instrumenten in eerste instantie in Duitsland.
Veelal ging hij zelf naar Leipzig en Dresden om die daar ter plekke te
seleteren. Hij slaagde erin om voor wat betreft harmoniums van de Theodor
Mannborg Harmonium-Fabrik te Leipzig de alleenverkoop voor Assen en omgeving
te verwerven.21
Later verhandelde hij ook in de Verenigde Staten vervaardigde
harmoniums. Naast piano’s en harmoniums verkocht hij ook vleugels, accordeons,
bladmuziek en gitaren.
Stemmen en onderhoud aan kerkorgels deed hij bij voorkeur
op de zaterdagen. Zijn zoons assisteerden hem hierbij, één van hen was Jurjen
Meek (Assen, 1901 - Assen,
1923), die in zijn overlijdensacte ‘orgelmaker’
genoemd werd.
Een enkele keer verhandelde hij oude huispijporgels. De laatste
activiteit op dit gebied was in 1932. Blijkens een naamplaatje op een door
hem geleverd harmonium ging hij later ook radio’s verkopen.22
Meek had niet
verder gedocumenteerde contacten met de orgelmakers Pannekoek & Van der
Meulen in Leeuwarden. Mogelijk dat de laatsten in zijn opdracht grotere
werkzaamheden uitvoerden.
In opdracht van Verschueren plaatste hij in 1929 een
nieuw dan wel bestaand orgel in de Gereformeerde kerk van Schoonoord.23
Naast
zijn muziekhandel was hij was op andere terreinen actief, zo handelde hij ook
in onroerend goed.
In 1938 nam een zoon van Meek het bedrijf over en later
raakte ook een dochter bij de zaak betrokken.24
Zoals bij veel zaken op
muziekterrein, kreeg ook de firma Meek last van het feit dat er in huiselijke
sfeer minder behoefte bestond aan muziekinstrumenten en werden de activiteiten
in 1971 of kort daarna noodgedwongen beëindigd.25
In het bedrijfspand is
momenteel een reisbureau gevestigd.
Een andere zoon van de stichter, Eelke
Everhardus (Harry) (Assen, 1922 - Apeldoorn, 2012), groeide als het ware op
tussen de muziekinstrumenten.26
Hij koos weliswaar voor het beroep van beeldend
kunstenaar, maar muziekinstrumenten bleven hem verder altijd boeien: voor een
aantal orgels van de firma Leeflang ontwierp hij de versiering, zoals die van
de Paaskerk te Amstelveen (1961), de Open Hofkerk te Apeldoorn
(1967),27 de Protestantse kerk, locatie Nic Grijpstraat te Grijpskerk (1967), de pedagogische
academie Nijenborg te Groningen (1969),28 de Zuiderkerk te Middelburg (1975),
de Goede Herderkerk in Apeldoorn (1976) en de Sionkerk te Vlaardingen (1977).
19 Zie o.m. www.orgelsindrenthe.nl, geraadpleegd 17 oktober 2015.
20 Op
de gevelstenen van het pand staan muziekinstrumenten afgebeeld. Oorspronkelijk
waren ze in terracotta en
bruin ingekleurd, nu zijn ze helaas in gebroken wit
overgeschilderd.
21 Mededeling Wim Olthof, 22 augustus 2012.
22 Dit
naamplaatje bevindt zich in de collectie van Sicco Steendam in Roodeschool.
23 www.orgelsindrenthe.nl, geraadpleegd, 16 november 2014.
24 Nieuwsblad van
het Noorden, 16 maart 1938, 18. Johannes bleef nog tot halverwege 1969 bij zijn
winkel wonen.
25 Bij een foto uit augustus 1971 in het Drents Fotoarchief
(nr. AG03193) staat de volgende inhoudsbeschrijving: ‘De muziekwinkel van Joh.
Meek, Kerkstraat 6 te Assen waar binnenkort reisbureau Hogeling zijn intrek
neemt’.
26 Harry Meek † volgde zijn opleiding aan de Rijksacademie van
beeldende kunst te Amsterdam en werd beeldend
kunstenaar/tekenleraar te
Apeldoorn. Hij verstrekte mij 1 mei 2010 gegevens over het bedrijf van zijn
vader.
27 Dit orgel is in 1989 geplaatst in de Protestantse Kruispuntkerk te
Apeldoorn en staat sinds 2015 in de Gereformeerde kerk vrijgemaakt in
Assen-Peelo.
28 Dit orgel staat sinds 1991 in de voormalige Protestantse kerk
van Kropswolde.
Provinciale Drentsche
en Asser courant 01-06-1903
Provinciale Drentsche en Asser courant 10-06-1907, 24-06-1907, 29-08-1907,
16-10-1907
Provinciale Drentsche en Asser courant 02-012-1907
Provinciale Drentsche en Asser courant 06-03-1909, 24-05-1909, 24-05-1909,
25-08-1909 (Bericht van een stand in een landbouwfeest te Assen)
Provinciale Drentsche en Asser courant 08-04-1910, 06-05-1910,
27-07-1911
Provinciale Drentsche en Asser courant 02-04-1912
Provinciale Drentsche
en Asser courant 13-01-1912, 13-06-1914
Nieuwe Veendammer
courant 14-12-1912
Provinciale Drentsche en Asser courant 24-07-1915, 04-08-1915, 09-02-1916
Het Orgel 1915
augustus Johannes Meek behaalt het getuigschrift van de NOV
Provinciale Drentsche en Asser courant 09-10-1916 (Geschreven door de organist
van de hervomde kerk van Assen)
Provinciale Drentsche en Asser courant 22-12-1916
Provinciale Drentsche en Asser courant 19-02-1919
De Amsterdammer
21-10-1919
Provinciale Drentsche en Asser courant 29-11-1922, 28-02-1925
Provinciale Drentsche en Asser courant 17-02-1923
Provinciale Drentsche en Asser courant 24-05-1928, 26-05-1928
Provinciale Drentsche en Asser courant 08-09-1928
Provinciale Drentsche
en Asser courant 11-03-1929
De vriend van oud en
jong; christelijk en wetenschappelijk weekblad, jrg 50, 1928-1929, no 35,
03-04-1929-04-1929
De Amsterdammer 02-04-1929
De Amsterdammer
21-05-1929
De
Amsterdammer 16-06-1930, Provinciale Drentsche en Asser courant 13-11-1933,
12-10-1935
Provinciale Drentsche en Asser courant 30-11-1934
Meek wordt hier ten
onrechte de positie van de organist aan de Der-Aa-kerk te Groningen toegedicht
Provinciale Drentsche en Asser courant 30-11-1935, 17-12-1936, 18-12-1936
Friesch dagblad 07-07-1938
Provinciale Drentsche
en Asser courant 08-06-1945
Provinciale
Drentsche en Asser courant 15-08-1945
Orgelconcert door Harry Meek
Provinciale Drentsche
en Asser courant 29-10-1948
Provinciale Drentsche
en Asser courant 01-12-1949
Provinciale Drentsche
en Asser courant 07-10-1950, 09-10-1950
Een tweetal
naambordjes van Meek
Noten:
- Boek: 1924-2014 - herinneringen aan de Zuiderkerk,
Zuiderkerk Assen, 2014
