Orgels in Drenthe - Assen PKN kerk de Bron

Assen, PKN kerk Assen-West "De Bron"

Foto: Sander Booij

2008: Sicco Steendam bouwt een nieuw orgel waarbij gebruik wordt gemaakt van delen van het van de Berg & Wendt-orgel uit de Gereformeerde Bethaniëkerk in Arnhem.
Onderaan deze pagina staat de geschiedenis van dit instrument beschreven.
De windladen en het pijpwerk van het Arnhemse orgel vormen de basis van het nieuwe instrument.
Het Rugwerk wordt als Nevenwerk geplaatst. De gehele orgelkas, mechanieken en windvoorziening zijn nieuw gemaakt. Het pijpwerk is opnieuw geïntoneerd.
In de dispositie zijn de volgende wijzigingen aangebracht:

De Woudfluit 2’ (HW) en Octaaf 2' (NW) verwisselen van plaats;
De samenstelling van de Mixtuur wordt gewijzigd, de repetitiemomenten zijn nu alle op de c, in plaats van repetities op cis°, d‘ en dis2. De sterkte is teruggebracht tot 3-4 sterk;
De Schalmei 8' (HW) is vervangen door een Fagot 8' uit voorraad van de orgelmaker;
De Nasard 1 1/3' (NW) is opgeschoven tot 2 2/3' en aangevuld met pijpwerk uit voorraad;
Het tertskoor uit de Sesquialter wordt zelfstandig gemaakt als Terts 1 3/5' en opgeschoven om een wijdere mensuur te verkrijgen; hiervoor is een gedeelte van het quintkoor van de Sesquialter hergebruikt;
De Quintadeen 4' van het Pedaal is verwijderd. Op deze plek is een reservering voor een Octaaf 4' gemaakt;
De Basson 16' is grotendeels nieuw; de mahoniehouten stevels en koppen zijn hergebruikt, de kelen, tongen en bekers zijn nieuw.

De Holpijp 8', Speelfluit 4', Nasard 3', Fluit 2' en Terts 1 3/5' klinken bij gelijktijdig registreren als een Cornet.
De orgelkas is gemaakt van essenhout; de toets- en registermechanieken zijn van eikenhout en de windvoorziening is van grenenhout.
Het frontpijpwerk bestaat uit koperen pijpen die in een vrije waaiervormige opstelling staan opgesteld. De frontpijpen zijn afgewerkt in drie verschillende kleuren.
Het ontwerp van de orgelkas ontstond in nauwe samenwerking met architectenbureau Axes en sluit aan bij de architectuur van de kerkzaal en bij het eveneens door Steendam ontworpen en vervaardigde meubilair van het liturgisch centrum.

Dispositie:

Hoofdwerk C-g³	Nevenwerk C-g³	Pedaal C-f¹
Prestant 8’	Holpijp 8’	Subbas 16’
Roerfluit 8’	Octaaf 4´	Gedekt 8'
Octaaf 4’	Speelfluit 4’	Octaaf 4' (gereserveerd)
Octaaf 2'	Nasard 3'	Basson 16'
Mixtuur 3-4	Fluit 2'
Fagot 8'	Terts 1 3/5'

Tremulant op het hele werk
Koppels: HW+RW, P+HW, P+RW

Samenstelling Mixtuur HW:

C				1 1/3'	1'	1/3'
c°			2'	1 1/3'	1'
c¹		2 2/3'	2'	1 1/3'	1'
c²	4'	2 2/3'	2'	1 1/3'
c³	4'	2 2/3'	2'	2'

Ingebruikname-programma:

Vrijdag 31-10-2008 20:00	Programma: Opening, mw. Heerspink-Rakers Overdracht van de sleutel Voorspel en samenzang Psalm 150 Verantwoording door de orgelcommissie Toelichting op het orgel, orgelmaker Steendam Concert deel 1, Wietse Meinardi J.S. Bach Nun danket alle Gott J.S. Bach Liebster Jesu, wir sind hir J.S.Bach Toccata en Fuga in d Beamerpresentatie van de opbouw van het nieuwe orgel Concert deel 2 John Ebenezer West(1863-1929) Passacaglia Paul Bryan (1951) Trumpet Air John Rutter (1945) Toccata in Seven Mededelingen Samenzang Tussentijds 175 Receptie
Zondag 2-11-2008 10:00	Eerste dienst De Bron met het nieuwe orgel (themadienst)
Zaterdag 22-11-2008:	Open orgeldag De Bron aanvang 10 uur. Afsluiting om 16.00 uur met orgelconcert door Sander Booij en Wietse Meinardi.

Brochure bij de ingebruikname

Drenthe Journaal 30-10-2008) (01)

2016: Orgelmaker Mense Ruiter schrijft een rapport over de toestand van het orgel. Ondanks de vrij lage luchtvochtigheid van 40% ondervindt het orgel er weinig nadeel van. De luchtbevochtiger buiten het orgel heeft weinig zin, omdat de orgelkas vrij gesloten is. Het orgel is degelijk en verzorgd gemaakt. Het orgel is terughoudend geïntoneerd. De nogal gesloten orgelkas draagt daar ook aan bij. De windmachine is enigszins rumoerig. (03)

2019: orgelmakerij Mense Ruiter vervangt de stelmoeren van de koppelingen. (03)

2024: Er zijn plannen om deze kerk af te stoten. Alleen de Jozefkerk zal openblijven. Geplande sluitingsdatum is 1 januari 2025.

Bronnen:

E-Mail van Frits Kaan d.d. 3 januari 2015
Archief Jaap Brouwer
Archief Mense Ruiter

Geschiedenis van het orgel in Arnhem (02)
In 1966 plaatst de firma Van den Berg & Wendt een nieuw instrument in de Gereformeerde Bethaniëkerk van Arnhem. De kerk dateerde uit 1962 en is ontworpen door de architect Sj. Wouda.
Het orgel wordt op 3 maart 1966 in gebruik genomen met een concert door Johan van Dommele, organist van de Grote of Eusebiuskerk in Arnhem.
Dispositie:
Rugwerk (C-g'''): Holpijp 8’, Prestant 4’, Speelfluit 4’, Octaaf 2’, Nasard 1 1/3’, Sesquialter II
Hoofdwerk (C-g'''): Prestant 8’, Roerfluit 8’, Octaaf 4’, Woudfluit 2’, Mixtuur IV-VI, Schalmei 8’
Pedaal(C-f'): Subbas 16’, Prestant 8’, Quintadeen 4’, Fagot 16’
Tremulant over het gehele werk en de gebruikelijke koppelingen

In 2002 valt het besluit de kerk te sluiten. Het orgel wordt door orgelmakerij Steendam aangekocht en het jaar erop gedemonteerd.
De klaviatuur wordt verkocht voor het herstel van een instrument in het Brabantse Vlijmen; de laden en het pijpwerk gaan bij Steendam in opslag in Roodeschool in afwachting van een nieuwe bestemming.
Het kerkgebouw in Arnhem wordt in 2007 gesloopt.

Bronnen Jaap Brouwer:

Orgelmakerij Steendam, Roodeschool
NotaBene, dec 2008, blz 9-10
Contactbrief voor kerkenverzamelaars, najaar 2009, blz 24. Assen - In vorige Contactbrieven is de sloop gemeld van de Marturiakerk en de school. Na sluiting en sloop is op dit terrein een multi-functioneel complex Marturia gebouwd. Het bestaat uit de nieuwe PKN-kerk De Bron, een school, een kinderopvang, een peuterspeelzaal, een medisch centrum en een appartementencomplex. Het geheel is eind oktober 2008 in gebruik genomen.In 2002 werd de Bethaniëkerk in Arnhem gesloten en het orgel opgeslagen.

Het orgel in de Gereformeerde Bethaniëkerk in Arnhem