Assen, Adventskerk


Ansichtkaart

Opnames van Wietse Meinardi op Youtube 10 mei 2016:
J.S. Bach: Triosonate in in d - BWV527 https://www.youtube.com/watch?v=jcZw5xb4ocw
J.S. Bach: Concerto in d BWV 974 J.S.Bach/B.Marcello https://www.youtube.com/watch?v=CF29GUVuzTc
18 juni 2015
Johannes Matthias Michel: https://www.youtube.com/watch?v=51j-rHsOAOA

1963: Op 1 november schrijft de Hervormde Orgelcommissie (HOC) dat Erné in juli het orgel van de Grote kerk heeft bezocht. Toen kwam ook de bouw van een nieuwe kerk ter sprake. De AOC zou een bouwtekening ontvangen, maar die is nog niet aangekomen.Zou die kunnen worden toegezonden? Deze tekening kan dan meteen weer worden besproken bij een volgend bezoek van dhr. Erné

1964: Voordat de kerk was gebouwd nam het architectbureau de Vrieze & Dekker al contact op met de  HOC. Op 4 november antwoord van de  HOC dat ze contact zullen opnemen met "Licht en Kracht" (L&K) omtrent de verder te volgen procedure. Op 24 november zal Willem Hülsman (organist Joriskerk Amersfoort) naar Assen komen voor een overleg met L&K.
Op 25 november wordt door L&K bevestigt dat de  HOC een voorlopig advies kan gaan uitbrengen. Al op 2 december wordt dit voorlopige advies (blz 01, 02) uitgebracht
De  HOC heeft overleg gehad met de architect en komt tot de conclusie dat de kerk een goede akoestiek zal hebben. Men adviseert de planken van het plafond aaneengesloten te plaatsen. De galerij is groot genoeg voor een orgel en een koor.
Men wil de galerij iets verlaagd hebben omdat het orgel anders te dicht onder het hoogste deel van het plafond zou komen. Vanwege dezelfde reden is er voorkeur voor een hoofdwerk-rugwerk-orgel boven het type hoofdwerk-borstwerk.
Een orgel van ca. 18 registers zou voldoende moeten zijn. De kosten schat men tussen de f 75.000,- en f 90.000,-
De volgende orgelmakers worden genoemd: Ahrend & Brunzema, Flentrop, Leeflang, Metzler, Ruiter, Vierdag en van Vulpen. Marcussen wordt ook genoemd, maar die heeft een te lange levertijd.
Als adviseur wordt Lambert Erné aanbevolen. Op 2 december wordt de benoeming van Lambert Erné door L&K bevestigd. (04)

1965: In januari 1965 stuurt het architectenbureau een tekening naar Lambert Erné en vindt er overleg plaats. Op basis van het gesprek, tekeningen en de maquette schrijft Erné in mei 1965 (01, 02) aan architect de Vrieze dat hij denkt aan een niet-symetrische orgelkas.
De orgelkas mag ook niet recht zijn vanwege het ontwerp van het kerkgebouw. Hij stelt voor beide manualen in 1 kas onder te brengen en het pedaal in een aparte pedaaltoren, die iets hoger mag zijn. De orgelkas mag de balustrade niet doorbreken. Hij komt uit op een Hoofdwerk-borstwerk ontwerp. Verder schetst hij welke ideeën hij heeft over de verdere vormgeving. Ook stelt hij een nieuw overleg voor. (04)

1966: In een brief van 15 maart meldt architect de Vrieze dat het bestuur van L&K niet meer dan f 30.000,- tot f 40.000,- voor een orgel wil uitgeven. Erné moet dus zijn ontwerp aanpassen. De architect denkt aan een orgel zoals in de Thomaskerk in Zeist (Van Vulpen 1962) wat hij onlangs kon bezoeken en bespelen. Op 17 juli schrijft Erné De Vrieze naar aanleiding van de brief van 15 maart en een gesprek in Groningen dat een orgel zoals in Zeist niet in aanmerking komt. Het minimale bedrag zou f 50.000,- moeten zijn voor een 1-klaviers of een bescheiden 2-klaviers-orgel. Mogelijk zou het een orgel uit een serie kunnen zijn. Hij vraag toestemming om offertes op te vragen bij Vierdag en Van Vulpen. De Vrieze geeft toestemming. Op 2 november 1966 vraagt Erné bij De Koff, Vierdag en Van Vulpen een offerte voor een orgel met onderstaande dispositie:
Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gedekte fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI
Pedaal: Bourdon 16'(transmissie)
Manuaalomvang: C-f3, Pedaalomvang: C-f1
Mechanisch, sleepladen, geen slangenconducten.
Ook vraagt hij naar een 2-klaviers variant. Mogelijk als onderdeel van een serie.
De aanbieding van Vierdag dateert van 6 november (PDF)
De offerte van de Koff (PDF) is van 23 november.
Van 30 november dateert de offerte (PDF) van Van Vulpen.
Op 15 december komt Erné met een overzicht van bovenstaande offertes. De offertes zijn als volgt geprijsd: De Koff f 42.500,-, Vierdag f 34.650,- en Van Vulpen f 43.400,-
De Koff en Van Vulpen komen in hun offerte nog met allerlei varianten. Erné stelt een vergadering voor om de offertes door te nemen. (04)

1967: Op 4 april komt architect De Vrieze met het bericht dat het bestuur van L&K bereid is een groter bedrag van tussen de f 60.000,- en 70.000,- voor het orgel uit te geven. Hij vraagt Erné om nieuwe offertes voor een orgel met 2 klavieren en pedaal.
Ook vraagt hij om een lijst met soortgelijke orgels, zodat de orgelcommissie deze orgels kan gaan bezoeken.
Op 17 april vraagt Erné de orgelmakers om nieuwe offertes voor een 2-klaviers instrument met vrij pedaal voor een prijs van ca. f 65.000,- in de vorm van Hoofdwerk-Borstwerk.

Vierdag (Twentsche Orgelbouw) was op 9 mei weer het eerst met zijn offerte. Prijs f 63.984,-
Hoofdwerk   Borstwerk   Pedaal  
Prestant 8' Holpijp 8' Bourdon 16'
Roerfluit 8' Roerfluit 4' Prestant 8' Transm.
Octaaf 4' Prestant 2’ Vox Humana 4'
Gedektfluit 4' Nasard 1 1/3'    
Octaaf 2' Sifflet 1'    
Mixtuur 1 1/3' IV Tremulant      
Kromhoorn of Trompet 8'        
Koppelingen: Hoofdwerk - Borstwerk , Pedaal - Hoofdwerk , Pedaal - Borstwerk

De offerte van Van Vulpen dateert van 1 juni. Hoofdwerk-Rugwerk f 87.650,- Hoofdwerk-Borstwerk f 81.500,-
Hoofdwerk Rugwerk of Borstwerk Pedaal
Prestant 8' Prestant 4' Gedekt 8' Subbas 16'
Roerfluit 8' Holpijp 8' Fluit 4' Prestant 8'
Octaaf 4' Fluit 4' Prestant 2' Octaaf 4'
Woudfluit 2' Octaaf 2' of Nasard 1 1/3'   Nasard 1 1/3' Fagot 16'
Mixtuur IV Scherp IV  Regaal 8    
Trompet of Dulciaan 8' Dulciaan of Kromhoorn 8'        
Koppelingen: Hoofdwerk - Borstwerk , Pedaal - Hoofdwerk , Pedaal - Borstwerk

Op 2 juni komt De Koff met een offerte voor de prijs van f 65.150,-
Hoofdwerk Borstwerk Pedaal
Prestant 8' Gedekt 8' Bourdon 16'
Roerfluit 8' Roerfluit 4' Octaaf 8'
Octaaf 4' Prestant 2'    
Octaaf of Gemshoorn 2' Cymbel I    
Mixtuur IV-VI        

Op 17 juni stelt Erné voor om een vergadering te beleggen om de offertes door te spreken. Hij geeft dit keer geen samenvatting omdat er teveel varianten zijn om zinvol te kunnen vermelden in een brief.
Archtect De Vrieze stuurt op 17 augustus een tekening van het orgelbalkon en orgel naar Lambert Erné ter commentaar.
Op 25 augustus schrijft De Vrieze dat er op 29 augustus een vergadering is met de Orgelcommissie en dat de offertes zullen worden besproken. Ook komt de tijdelijke plaatsing ven een electrisch orgel ter sprake.
Op 25 oktober komt Vierdag met een nieuwe offerte voor een Hoofdwerk-Rugwerk orgel op basis van een telefoongesprek met Lambert Erné. Prijs: f 71.824,-
Hoofdwerk Rugwerk Pedaal
Prestant 8' Holpijp 8' Subbas 16'
Roerfluit 8' Roerfluit 4' Prestant 8'
Octaaf 4' Octaaf 2' Octaaf 4'
Woudfluit 2' Scherp IV Fagot 16'
Mixtuur IV-VI Kromhoorn 8'    
Dulciaan 16'        

Op 30 oktober schrijft Erné een samenvatting van de stand van zaken tot nu toe voor de stichting L&K. Blijkbaar is De Koff afgevallen, want alleen de offertes van Van Vulpen (f 87.650) en van Vierdag (71.824) worden nog genoemd.
De prijs van Vierdag moet nog worden verhoogd met f 1.500,- vanwege de berekening van kosten die niet in de offerte zaten en bij Van Vulpen wel.
Erné ziet definitief af van de variant Hoofdwerk-Boorstwerk, omdat bij een bezoek aan de bijna afgebouwde kerk bleek dat dan de orgelkas te hoog zou worden en er stemmingsverschillen zouden optreden tussen Hoofdwerk en Borstwerk.
Hij vindt een Hoofdwerk-Rugwerk orgel geschikter voor een kerk met liturgische diensten dan een Hoofdwerk-Borstwerk orgel. De klank van een borstwerk is intiemer en meer geschikt voor instrumentale muziek. Het rugwerk is een meer gelijkwaardige tegenspeler van het hoofdwerk. In een zo mooi vorm gegeven kerk hoort ook een uitstekend orgel qua vormgeving en klank. Erné stelt voor beide orgelmakers te bezoeken en ook orgels van hen te bekijken in Amsterdam (Vierdag) en Arnhem (Van Vulpen).
Ook wil hij zijn eigen orgel in de Nicolaikerk in Utrecht laten horen voor een vergelijking Rugwerk <--> Borstwerk. (04)

De kerk voor de Stichting "Licht en Kracht" (01) aan de Lindelaan kwam in 1967 gereed en werd Adventskerk genoemd. Deze kerk kwam in de plaats van een reeds bestaande kapel.

Maquette van de kerk


Foto van architect P.L. de Vrieze (1917-1987) Foto: https://www.beeldbankgroningen.nl/

1968: Op 9 april meldt L&K dat de orgelcommissie op 23 april zich zal verzamelen bij de benzinepomp aan de Haaksbergerweg in Enschede voor het starten van een bezichtigingsreis van Van Vulpen- en Vierdag-orgels.
Op 4 mei meldt Erné dat de Orgelcommissie op grond van de oriëntatiereis heeft besloten te kiezen voor Van Vulpen. Erné en de orgelmaker zullen de Adventskerk op 6 juni bezoeken om de situatie in ogenschouw te nemen.
Op 2 december stuurt van Vulpen een nieuwe offerte.
De nieuwe offerte vermeld de volgende dispositie:
Manuaal I
Hoofdwerk C-f'''
Manuaal II
C-f'''
Pedaal
C-f'
Prestant 8' Gedekt 8' Subbas 16'
Holpijp 8' Gedekte fluit 4' Gedekt 8'
Octaaf 4' Prestant 2' Nachthoorn 4'
Roerfluit 4' Nasard 1 1/3' Fagot 16'
Woudfluit 2' Dulciaan 8'    
Mixtuur IV        
Orgelpijpen worden vervaardigd in eigen werkplaats met 20% tin. Subbas 16' en Gedekt 8' van Red-Cedar.
Orgelkas van eikenhout. In de velden boven de pijpen rasterwerk Snijwerk is meerprijs.
Prijs bedraagt 78.200,- De orgelkas wordt begroot op f 15.000 - 20.000 De definitieve prijs is pas bekend als er een definitieve tekening van de orgelkas beschikbaar is. Levertijd 12-16 maanden na definiteve opdracht.(04)

1969: Op 4 januari levert Erné een nota in voor gemaakte onkosten. De nota voor het advieswerk komt wanneer de opdracht definitief is. Het honorarium zit al verdisconteert in de offerteprijs van Van Vulpen.
Op 6 januari bevestigt Erné het gesprek dat hij had op 16 december met architect De Vrieze en orgelmaker Van Vulpen over het ontwerp van het orgel. Het orgel zal 2 laden hebben op 1 niveau zodat er geen risico is van onderlinge ontstemming.
De kosten van de orgelkas worden geschat op ca. f 15.000,-
Op 24 januari schrijft de Orgeladviescommissie van de Hervormde kerk aan L&K dat ze akkoord gaan met de offerte van Van Vulpen.
Op 14 februari geeft van Vulpen antwoord aan Erné over de vraag of het mogelijk is het orgel te bouwen in een serie gelijksoortige orgels. Dat is lastig omdat het orgel in Assen een frontontwerp heeft dat niet toepasbaar is voor de andere orgels.
Er kan hoogstens een besparing van ca. f 3.000,- worden bereikt, indien er op korte termijn wordt afgestemd met de andere opdrachtgevers.
In een brief van 21 maart vraagt L&K zich af hoe het kan dat er nu offertes zijn met prijzen excl. orgelkas en in een eerdere fase incl. orgelkas. Door het lange proces van beslissen zijn de kosten verder opgelopen. L&K wil niet meer uitgeven dan f 85.000,-
Erné wordt verzocht te overleggen omtrent een oplossing met Van Vulpen. Ook wil de voorzitter van de Orgelcommissie ds. C. van Eysinga uitsluitsel over de wijzigingen in het orgelontwerp.
Op 11 april schrijft Van Vulpen aan Erné op zijn vraag of de prijs kan worden terug gebacht tot f 85.000,-. Er kan een besparing worden bereikt van f 5.000,- door combinatie met 2 gelijksoortige orgels. Er moet dan wel een beslissing plaats vinden voor 15 mei a.s.
Wijziging van de panelen van massief naar verlijmd meubelplaat levert een besparing op van f 3.000,- Reservering van de beide tongwerken Dulciaan 8' en Fagot 16' levert een besparing op van f 4.450 en f 4.750,- De totaalprijs komt dan uit op f 85.120,
Van 11 april dateert ook een offerte voor de prijs van f 75.800,-met een meer uitgebreide dispositie en een lager offertebedrag (GJP: zonder orgelkas?). Deze offerte is echter niet te vinden in het archief van Lambert Erné. Onbekend is of deze offerte ooit is verstuurd.
Deze dispositie luidde als volgt:
Hoofdwerk C-f''' Borstwerk C-f''' Pedaal
C-f'
 
Prestant 8' Gedekt 8' Subbas 16'
Holpijp 8' Roerfluit 4' Prestant 8'
Octaaf 4' Prestant 2' Fagot 16'
Woudfluit 2' Nasard 1 1/3' Schalmei 4'
Mixtuur IV Regaal 8'    
Trompet 8'        

Op 6 mei stuurt Erné het nieuwste voorstel van Van Vulpen naar L&K en beschrijft de besparingen. Ook vermeld hij het telefoongesprek dat hij heeft gevoerd met ds. van Eysinga en dhr. Van Hasselt.
Hij probeert L&K te verleiden tot het toch plaatsen van beide tongwerken. Hij wil een machtiging voor 31 mei om het orgel te kunnen bestellen.
Op 23 mei bericht L&K aan Erné dat er op 6 juni een besluit omtrent aanschaf wordt genomen. Het verzoek is dan ook de termijn van 31 mei te verlengen tot 7 juni.
Op 18 juni komt de definitive schriftelijk opdracht van L&K om het orgel in opdracht te geven. Op 6 juni is dit ook al telefonisch doorgegeven.
Op 9 juli wordt de brief van L&K door Erné bevestigd.
Op 2 september volgt de officiële schriftelijk opdracht door L&K.
8 september wordt de opdracht door Van Vulpen bevestigd en volgt ook de nota voor de betaling van de 1e termijn.
Op 3 oktober meldt Van Vulpen dat de bouw is begonnen en stuurt een nota voor de 2e termijn. Ook wordt gewezen op het feit dat de 1e termijn nog niet is betaald.
Van Vulpen meldt op 20 november dat het werk vordert. Het pijpwerk is nagenoeg gereed en ook voor de andere onderdelen wordt voortgang geboekt. De betaling van de 1e termijn was sterk vertraagd, waardoor het Van Vulpen redelijk lijkt de 3e termijn iets te vervroegen.
Van Vulpen vraagt in een brief aan L&K met dezelfde datum bevestiging dat de orgelkas wordt gemaakt van blank eiken. Zonder tegenbericht gaat de bouw van de orgelkas van start op 1 december.
Erné meldt in zijn brief van 28 november de 3e termijn van Van Vulpen. Hij bevestigt de gegevens van Van Vulpen omtrent de gevorderde bouw. Hij informeert naar de stand van zaken rond de verwarming. Hij verwacht dat het orgel in 1970 geplaatst kan worden.
Op 25 december stuurt Erné een eerste rekening voor zijn honararium van 4% van de bouwsom. Hij factureert 2% vanwege de reeds voldane 2 termijnen. (04)

1970: Van 2 januari dateert een brief van Van Vulpen aan L&K (hr. Strop) waarin wordt voorgesteld het afgesproken rasterwerk te wijzigen in beeldhouwwerk door de Utrechtse beeldhouwer J. Bürgi. De meerprijs hiervoor bedraagt F 2.150,- excl. BTW. Dit beeldhouwwerk is gemaakt van gebruikt hout dat hij vond langs de Rijn.
Op 9 januari wordt het vervangen van rasterwerk door beeldhouwwerk ook gemeld aan architect De Vrieze. Op 29 januari gaat L&K akkoord met het beeldhouwwerk. Dit wordt door Van Vulpen op 6 februari bevestigd.
Op 20 februari meldt Van Vulpen aan Lambert Erné dat het orgel op 2 maart naar de kerk wordt vervoerd en de opbouw kan gaan starten. Ook wordt nu de 4e termijn in rekening gebracht.
Op 26 mei vraagt L&K of Lambert Erné het orgel wil inaugureren. Ze vragen of Erné met een datum wil komen, die hem past. Ook willen ze graag een artikel over het orgel, zodat ze dat in Hervormd Assen kunnen publiceren.
Het programma van de inauguratie kan door L&K in eigen drukkerij worden vervaardigd.
De eindnota van Van Vulpen dateert van 8 juli. Er resteert nog een laatste betaling van f 21.416,40 Op de nota staat een extra post van f 2.150,- voor het leveren van snijwerk in plaats van het eerst afgesproken rasterwerk.
Lambert Erné stuurt zijn nota op 13 juli.
Ook van 13 juli dateert de brief met de resultaten van de eindkeuring door Lambert Erné. Gedurende de bouw heeft hij het bouwproces nauwlettend gevolgd. Hij is zeer tevreden over het eindresulaat, maar vindt het jammer dat beide tongwerken nog niet zijn geplaatst.
Ook zal het orgel nog een keer worden gestemd voor het nog te geven ingebruikname concert. Hij wijst er tenslotte nog op dat de verbetering van het verwarmingssysteem voor de winter moet zijn afgerond. Hij bericht naar het bestuur van L&K dat hij graag bereid is het ingebruiknameconcert te spelen. Dit kan echter pas in september, omdat hij veel afwezig is gedurende deze zomer.


Foto uit "Het orgel" november 1970. Klik op de foto voor een vergroting



Foto: Inge Meinardi Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken


De dispositie was bij oplevering als volgt:
Manuaal I   Manuaal II   Pedaal  
Prestant 8' Gedekt 8' Subbas 16'
Holpijp 8' Gedekte fluit 4' Gedekt 8'.
Octaaf 4' Prestant 2' Nachthoorn 4'
Roerfluit 4' Nasard 1 1/3' Fagot (gereserveerd) 16'
Woudfluit 2' Sesquialter II    
Mixtuur IV Dulciaan (gereserveerd) 8'    



Bericht uit "Het Orgel" 1970-november

1971: Van Vulpen schrijft op 11 januari een brandbrief naar L&K, vanwege het oplossen van een opgetreden storing als gevolg van de heteluchtverwarming.
In het orgel werd een temperatuur gemeten van 340, dichtbij het orgel van 260, terwijl de luchtvochtigheid nog maar 29% was. Dit is funest voor het orgel.
Bij dit stookgedrag ontstaat er binnen zeer korte tijd veel schade en is een bedrag van f 10.000,- tot f 50.000,- nodig voor herstel. Al tijdens de bouw van het orgel hebben Van Vulpen en Erné gewezen op de ongeschikte kerkverwarming.
Op 23 februari is er vergadering over de stand van zaken rond de kerkverwarming door de architect De Vrieze, Erné, Van Vulpen. Nieboer van fa. Mal en Rump, Suithoff van raadgevend Ingenieursbureau en Van der Waal van L&K.
Verondersteld werd door Erné en de architect dat het voorstel uit 1969 door het ingenieursbureau van dhr Suithoof was uitgevoerd. Dit bleek niet het geval te zijn. Niet uitvoeren betekende een bezuiniging van ca. f 16.000,-
Voorgesteld wordt om meters te plaatsen voor het registreren van temperatuur en luchtvochtigheid. Ook dienen de koster en de Technische Dienst van L&K een instructie te krijgen hoe de kerk te verwarmen.
Ook zou een bevochtigingsinstallatie in het orgel kunnen worden aangebracht. Kosten f 3.000,- Ook het aanbrengen van spleten in de achterwand zou helpen. Er dient vastgesteld te worden wat een wenselijke temperatuur is tijdens een kerkdienst.
Op 19 oktober schrijft L&K aan Van Vulpen een voorstel om een bevochtigingsinstallatie Defensor 505 onderin het orgel in een uitbouw van het orgel aan te brengen.
Op 26 oktober antwoordt Van Vulpen dat ze niet overtuigd zijn van het effect van dit apparaat. Ook vinden ze de aanbouw niet passend. Van Vulpen is bezig in het Ikazia-ziekenhuis in overleg met een adviesbureau voor luchtbehandeling met een soortgelijke voorziening.
Op 2 november schrijft Van Vulpen dat ze een vernevelaar beslist afraden, omdat deze op de ene plek teveel bevochtigd en op een andere plek te weinig.

1976: De gereserveerde tongwerken werden geplaatst. Zie de offerte van Van Vulpen d.d. 12 maart 1976. De kosten bedragen voor de Fagot 16' f 8.800,- en voor de Dulciaan f 9.700,-


Foto: Wietse Meinardi Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken

1992: In januari wordt geconstateerd dat een 18-tal frontpijpen verzakt zijn en hersteld moeten worden. Hiertoe dienen de pijpen te worden overgebracht naar de werkplaats in Utrecht. De kosten worden geschat op ca. f 7.500 excl. BTW. Opdrachtbon L&K van 24 apil.

1993: Na-intonatie van de Octaaf 4', Prestant 2' en de Sesquialter II. Herstel gescheurde wellen van Hoofdwerk en Pedaal. Begin gemaakt met het vervangen van de Askulon-schijfjes. Kosten f 1.489,13

1994: Grotere herstelwerkzaamheden in januari voor een bedrag van f 16.156,25 volgens een offerte d.d 11-11-1993

1995: Stookadvies door Van Vulpen

2001: Offerte (f 5.400,-) d.d. 2 februari van Van Vulpen voor wijziging van het pedaalklavier. Alle boventoetsen worden even lang. Boven- en ondertoetsen op dezelfde hoogte. Afdeklijst wordt breder gemaaktzodat pedaal 90 mm nacar achteren wordt verplaatst. De toetsen worden zo laag mogelijk geplaatst. Deze wijzigingen zijn echter nooit uitgevoerd vanwege de verhouding kosten toegevoegd nut.

2003: Gevraagde offerte voor een tweetal luchtbevochtigers. De gevraagde types blijken niet goed te functioneren. Een nieuw verbeterd type laat nog even op zich wachten. Producten van andere leveranciers zullen duurder zijn.




Noten
:
  1. Deze stichting gaat uit van de Vereniging van Nederlandse hervormde Stichtingen voor Zenuw- en Geesteszieken te Soesterberg.
  2. Het orgel 1970-11
  3. Archief Jaap Brouwer
  4. Archief Lambert Erné (Universiteit Utrecht) en archief orgelmaker Van Vulpen

Foto: Wietse Meinardi Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken

 


Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken Foto: Wietse Meinardi (Zicht vanaf de orgelgalerij)