Wilhelminaoord, Koloniekerkje
De kerk is gebouwd in 1851
Ansichtkaarten
Foto rechts: Geert Jan
Pottjewijd
Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 24 september 2021
- J.S. Bach (1685-1750):
Fuga in G BWV 576 Registratie:
Prestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2'
- Hans Lang (1897-1968): Un poco lento
Registratie: Holpijp 8', Viola da Gamba 8'
Geluidsopnamen Harro Kraal d.d. 24 september 2021
-
Joseph Haydn ()
Flötenuhr
Stücke: Registratie: Fluit 4'
1869: Vermelding in de Schager Courant van 23 september 1869 dat een anonymus de Hervormde kerk te Frederiksoord een "uitmuntend serafine-orgel" heeft geschonken. (01)
Volgens een rapport van Jan Jongepier uit 2000 zou het een schenking zijn van
Baron van Itersum (11)
Schager Courant | 1869 | 23 september 1869 | pagina 1
Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant 22-09-1869
Provinciale Drentsche en Asser courant van 21-09-1869
Algemeen Handelsblad 24-04-1887
1901: In de
kerkvoogdijvergadering van 29
juli wordt meegedeeld dat de organist het regelmatig nazien van het orgel
niet nodig vindt.
1902: In de vergadering van
16 november wordt
voorgesteld dhr. Van Geelen te benoemen als organist voor f 45,- per jaar. Hij
aanvaardt de benoeming.
1904: In de notulen van
juni wordt vermeld dat het nieuwe orgel zal woden ingewijd op 17 juli
In
de vergadering van 15 juli
draagt de orgelcommissie het orgel over aan de kerkvoogdij.
Door vrijwillige bijdragen van ingezetenen en vrienden uit het naburige Steenwijk
wordt een nieuw orgel geplaatst. De levering daarvan werd opgedragen aan de heer H.
v.d. Molen te Steenwijk (07).
Hendrik Jan van der Molen (1865-1951) (12)
Het inwijdingsconcert geschiedde op 17 juli 1904 door J. Godefroy, organist van de Hervormde kerk te Steenwijk. Het programma van
de ingebruikname luidde als volgt:
1. Inwijdingswoord door ds. G.J. Mooi.
2. Zang der gemeente van psalm 33: 1 en 2
3. Toespraak
4. Zang van de gemeente gezang 237: 4 en 5
5. Orgelbespeling door J. Godefroy
6. Zangkoor Excelsior van psalm 150 en avondlied
7. Orgelbespeling door F. van Gulen (organist ter plaatse)
8. Zangkoor Excelsior "De Starrenhemel"
9. Orgelbespeling door J. Godefroy
10. Slotwoord
11. Zang der gemeente van gezang 3: 1 en enige zangnummers door mej. Betsy Koenders? Uit Heerenveen.
Provinciale Drentsche en Asser courant 23-07-1904
Nieuwsblad van Friesland : Hepkema's courant 23-07-1904
Opregte Steenwijker courant 23-07-1904 Opregte Steenwijker courant
16-07-1904
Het Orgel 1904 augustus verslag van de ingebruikname door Jan Godefroy uit
Steenwijk, Het orgel 1904 september
Dispositie van dit één-klaviers mechanisch sleeplade orgel was:
Bourdon |
16' gehalveerd |
Prestant |
8' |
Holpijp |
8' |
Viola di Gamba |
8' |
Fluit |
4' |
Octaaf |
4' |
Octaaf |
2' |
Quint |
2 2/3' bas vanaf f |
Quint |
2 2/3' discant |
Aangehangen pedaal.
Advertentie van vd Molen uit Het orgel van 1906-november
Provinciale
Drentsche en Asser courant 23-03-1908
GJP: 300 personen is veel voor deze
kerk. Zou het toch Vledder zijn? Dit is niet zo waarschijnlijk, omdat Vledder
pas in 1914 een pijporgel kreeg.
Meppeler
Courant 23-02-1918, Opregte Steenwijker courant 16-08-1913
50 Kasboek
1917-1957 (14)
1917 31 december Aan den heer F. van Geelen
bezoldiging als organist f 45,- Aan P. Steenstra voor het pompen van het orgel f
10,-
1918 1 augustus Aan den heer G.J. Ellenbroek contributie voor assurantie
van het orgel f 3,55
1918 31 dec organist f 45 van Geelen Steenstra
orgelpompen f 10,0
1919 idem
1920 idem
1921 idem
1922 idem
1923
idem
1924 8 augustus kwitantie v.d. Molen Steenwijk orgel stemmen 1923 f 10,-
rest idem
1925 25 augustus stemmen en reparatie orgel f 15,- rest idem
1926 assurantie, organist orgelpomper idem
1927 idem
1928 idem + kwitantie
vd Molde orgelstemmen f 12,50
1929 19 april hulp bij orgels stemmen f 1,-
rest idem L. van Roozendaal wilhelminaoord voor het pompen van het orgel f 10,-
F. vd Molen Steenwijk repartie en stemmen orgel f 12,50
1930 idem F. vd Molen
Steenwijk voor het bijstemmen van het kerkorgel f 6,-
Provinciale Drentsche en Asser courant 13-02-1931
50 Kasboek 1917-1957 (14)
1931 Aan J. Roders Steenwijk voor het bespelen van het kerkorgel tijdens de
ziekte van de heer Van Galen f 7,50 Joh. Nieuwenhuis orgelpompen f 10,- Mej C.J.
Bakker organiste f 45,-
1933 idem T. vd Molen reparatie orgel f 3,-
1934
idem
1935 idem orgelpomper f 12,50
1936 27 oktober reapartie stemmen orgel
f 11,75 rest idem
1937 idem
1938 idem
1939 organiste f 45,
orgelblaastrapper f 15,-
1940 idem januari reparatie orgel f 40,-
Provinciale
Drentsche en Asser courant 05-11-1940
50 Kasboek 1917-1957 (14)
1941 24 juli salaris organiste 1e half jaar f 40,- 9 november salaris organiste
tot 15 nov f 30,- 31 december organist van 15 nov-31 dec f 10,- 31 decemeber
advertentie organist 1,26 en f 1,32 onderhoud orgel f 3,50
1942 14 juli
salaris organist 1e halfjaar f 45,- januari salaris organiste 1 aug - 31 dec f
33,50 Hulporganist f 23,50 orgelblaastrapper f 15,-
1943 orgeltrapper f 15,-
organiste f 80,- Stemmen orgel f 3,- en f 6,-
1944 idem organist H.J. Stuiver
1945 organist H.J. Bakker f 25,-29 augustus salaris organiste 1945 f 110
1946
18 aug salaris organiste H.J. Stuiver 2x f 75 onderhoud kerkorgel f 8,-
1947
salaris organist f 130,- orgeltrapper f 25,0
1948 idem
1949 idem
1950
idem
1951 idem organist H.J. Stuiver orgeltrapper is A. Augustijn
Assurantie orgel f 3,35
1952 idem en tijdelijke organist D.J. Kolk f 20,0
1953 idem tijdelijke
organist f 30,0
1954 salaris organist f 150,- orgeltrapper f 30,0
1955
salaris organist f 175 salaris orgeltrapper f 40,- 15 gezangboeken f 61,28
1956 salaris organist f 175,- orgeltrapper f 50,-
Krantenbericht van onbekende oorsprong (13) Klik op de
afbeelding voor een vergroting
Onbekend moment: Windvoorziening
vervangen door een nieuw balg en windkanaal vernieuwd.
Pijpstokken
afgeschaafd. Pijpstok van Prestant 8' origineel. Quint 2 2/3 toegevoegd op
een ongebruikte sleep. (17)
1971: Op
6 februari vraagt de
kerkvoogdij advies over het orgel aan de Hervormde orgelcommissie.
De
Hervormde Orgelcommissie beantwoordt de vraag op
9 februari. Meegestuurd
wordt een standaardbrief, waarin de
werkwijze wordt uitgelegd.
Op 9 maart brengt de HOC een
voorlopig advies uit. Het orgel is op het moment van bezoek volledig
onbruikbaar door lekkage van wind. In de onderzijde van de windlade zitten
scheuren. Er is veel doorspraak. De oorzaak van de problemen is de installatie
van gaskachels waardoor de lcuhtvochtigheid te laag is geworden. Vermoedelijk
was de toestand van de windlade voor ddie tijd ook al slecht.
Een restauratie
van de windlade is mogelijk, maar het is de vraag of dit verstandig is gezien de
kwaliteit van het orgel. Er is nog geen electrische windmotor aanwezig. Er zijn
niet genoeg financiéle middelen aanwezig voor een nieuw orgel. Beter is het een
orgelmaker in te schakelen die goedkoop calaculeert. Aangeraden wordt A.H. de
Graaf uit Ede. Hij levert uitstekend werk tegen lage prijzen en kan het orgel
weer speelbaar maken.
Op 25
oktober dankt muziekhandel firma R. de Graaf uit Zwolle voor de betaling
vanf 1.125,50 voor een Philicorda model GM 751
1973: In
september 1973 presenteert
de Hervormde orgelcommissie zich via een algemene brief.
2000:
Rapport over het orgel uitgebracht door Jan Jongepier.
(17)
2009:
Koloniekerk Wilhelminaoord leeg
WILHELMINAOORD - De oude koloniekerk in Wilhelminaoord komt leeg te staan.
De kerk uit 1851 wordt tot nu toe gebruikt door de hervormde gemeente van
Wilhelminaoord en Frederiksoord. Maar de kerkgemeenschap is te klein om in de
toekomst te kunnen blijven bestaan. De gemeenteleden sluiten zich mogelijk aan
bij de hervormde gemeente van Vledder. Wat er met de koloniekerk gaat
gebeuren is niet duidelijk. De kerk en de naastgelegen pastorie zijn eigendom
van de Maatschappij van Weldadigheid. De verwachting is dat de laatste
kerkdienst in Wilhelminaoord na de zomer wordt gehouden. (02)
De laatste pastor van de kerk was Eva Wilhelmine Helene de Groot - Scheffel
(03-02-1929 Kuckerneese, Dld. - 26-07-2008 Wilhelminaoord) Zij was als pastor
gedurende 36 jaar verbonden aan de NH Kerk Frederiksoord /Wilhelminaoord, vanaf
circa 1972 tot haar overlijden in 2008. Gedurende een bijna gelijk periode was
zij als geestelijk verzorgster verbonden aan "Hoeve Boschoord". Zij was de
laatste als pastoraal werkster dienst deed te Frederiksoord. Na 31-05-2009
werden in de kerk te Frederiksoord geen reguliere kerkdiensten meer gehouden. (04)
Koloniekerkje verliest haar erediensten
FREDERIKSOORD – Na ruim 114 jaar is het bijna over en uit voor de Hervormde
gemeente in Frederiksoord/Wilhelminaoord om haar kerkdiensten in het fraaie
Koloniekerkje in Wilhelminaoord te houden. Hansje Nieuwenkamp, ouderling en
voorzitter van de plaatselijke kerkenraad, verwacht dat na de zomer de laatste
kerkdienst in het kerkje wordt gehouden. Daarna is de hervormde gemeente van
Frederiksoord/Wilhelminaoord voor kerkdiensten welkom in de Hervormde kerk in
Vledder.
Momenteel wordt gewerkt aan de formele procedure waarbinnen de samenvoeging van
de kerkgenootschappen van de dorpen zal moeten plaatsvinden. Formeel is dan de
hervormde gemeente Frederiksoord/Wilhelminaoord dan opgeheven.
De aanleiding van de samenvoeging is volgens Hansje Nieuwenkamp het overlijden
van de laatste pastor, mevrouw E. de Groot, op 27 juli vorig jaar. 'Daardoor
kwamen we diep in de problemen. Natuurlijk probeerden we de zaak zo goed als
mogelijk voort te zetten, maar het ontbrak ons vooral aan financiën. De
hervormde gemeente is de laatste jaren flink gekrompen. Momenteel hebben we nog
niet eens veertig leden. Daardoor raken we het financiële draagvlak kwijt. Want
ook het houden van kerkdiensten kost geld. We hebben geen geld voor een opvolger
van pastor De Groot. Met gastpredikanten lukt het nog net. Ook zijn er geen
kerkenraadsleden voorhanden. Ongeveer tweederde van de kerkenraadsleden is
vijfenzestig jaar of ouder.'
Momenteel zijn er wekelijks al geen kerkdiensten meer. 'We houden nu eenmaal per
twee weken op zondag een dienst in het Koloniekerkje. Na onze laatste dienst dit
jaar zal het kerkje voor ons alleen nog dienst doen bij rouwdiensten en
dergelijke', aldus Nieuwenkamp.
Directeur Jan Mensink van de Maatschappij van Weldadigheid in Frederiksoord,
zegt begin dit jaar op de hoogte te zijn gebracht van de plannen van de
hervormde gemeente Frederiksoord/Wilhelminaoord. 'Het Koloniekerkje is ons
eigendom. Daar gaan we natuurlijk iets leuks mee doen. Je zou het bijvoorbeeld
kunnen verhuren als woning, maar daar willen we ons niet op vastleggen. We
hebben wat plannen in de week gelegd en verzamelen nog ideeën. Daar gaan we dan
te zijner tijd mee aan de slag. Voorlopig is het kerkje beschikbaar voor rouw-
en trouwdiensten voor mensen uit onze regio. Want dat staat wel vast, de
Maatschappij van Weldadigheid vindt dat het beschikbaar moet blijven voor de
plaatselijke bevolking.'
Mensink geeft verder aan dat nog dit jaar het orgel van het Koloniekerkje zal
worden gerestaureerd. 'Het is een bijzonder orgel, gebouwd door de Steenwijker
H. van der Molen. Inmiddels zijn voor de restauratie de nodige fondsen
verworven. (05)
Meppeler
Courant 2009-06-03
2010: De kerk is nog beschikbaar voor rouw- en trouwdiensten. Verder wordt
het koloniekerkje per activiteit, lezing, concert, culturele activiteit etc.,
beschikbaar gesteld. Er zijn afspraken gemaakt met een orgelbouwer voor
restauratie van het orgel. De restauratie zal vermoedelijk in 20102 zijn
afgerond. De restauratie wordt uitgevoerd door van Vulpen uit Utrecht met als
adviseur Cees van der Poel (05)
2011:
Het orgel is deels (fase 1) gerestaureerd door van Vulpen met als adviseur Cees
van der Poel. Voor verdere details zie het
uittreksel uit het eindrapport van de restauratie door Cees van der Poel.
Gerestaureerd werden de kas, de klaviatuur en tractuur en de windlade. Het
pijpwerk werd ongewijzigd herplaatst met uitzondering van de later bijgeplaatste
Quint 2 2/3'.
Het uitvoeren van een 2e fase van de restauratie wordt
voorlopig nog niet verwacht. (08)
2014: De tweede fase van de restauratie door van Vulpen wordt gestart. Zie
bericht in het dagblad van het Noorden d.d. 31-07-2014.
Er werd een herbestemmingssubsidie van de provincie voor het kerkje toegekend.
Alle bestaande plannen kunnen daardoor van stal worden gehaald en dus ook de
tweede fase (pijpwerk en kleurlaag kas) van het orgel.
Van Vulpen neemt op
maandag 25 augustus het pijpwerk mee naar Utrecht. Ondertussen wordt de kerk
aangepakt, vervolgens de orgelkas en op een later moment het pijpwerk. Het orgel
zal nog niet klaar zijn als de kerk weer open gaat. (10)
Reportage van RTV Drenthe d.d. 24 maart 2015:
http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/93400/Koloniekerk-in-Wilhelminaoord-kan-weer-jaren-mee
Bovenstaande foto's Geert Jan Pottjewijd (24-09-2021)
Bronvermelding:
- E-mail d.d 5 januari 2009 van Victor Timmer uit Leek
- RTV-Drenthe d.d. 05-02-2009
http://www.rtvdrenthe.nl
- Stellingwerf.nl d.d.05-02-2009
http://www.stellingwerf.nl/index.php?n_id=86675&s_id=585&autostart=1
- Website
http://www.fledderkerspel.nl
- E-Mail van Jan Mensink d.d. 6-5-2010 en 10-05-2010
- Boek: NIvO, Het Historische Orgel in Nederland deel 14 blz.
118-119
- Tijdschrift: Het Orgel 1904, no 11 en no 12.
- E-Mail van Cees van der Poel d.d. 2 maart 2014
- www:
http://reliwiki.nl/index.php/Wilhelminaoord,_Koningin_Wilhelminalaan_53_-_Hervormde_Kerk
- E-Mail van Cees van der Poel d.d. 18 augustus 2014
- Archief Jaap Brouwer
- Tijdschrift: Lucas Bennen, Van der Molen: drie
generaties in de muziek, Old Steenwiek, Historische mededelingen, februari
2015
- Drents Archief: 0806 Nederlands Hervormde Gemeente
Frederiksoord / Wilhelminaoord 44 Stukken betreffende de restauratie van het
orgel; 1971-1973
- Drents Archief: 0806 Nederlands Hervormde Gemeente
Frederiksoord / Wilhelminaoord 50 Kasboeken 1917-1957
- Drents Archief: 0806 Nederlands Hervormde Gemeente
Frederiksoord / Wilhelminaoord 33 Kerkvoogdij Notulen 1901-1969
- Drents Archief: 0806 Nederlands Hervormde Gemeente
Frederiksoord / Wilhelminaoord 2 Notulen kerkenraad 1898-1935
- Rapport over het orgel in de hervormde kerk te
Wilhelminaoord, Jan Jongepier, 2 december 2000